• ERSÎN ÇAKSÛ
•  NAVENDA NÛÇEYAN / ANF

 

Li Kurdistana ku sala 1639'an bi Peymana Qasr-i Şîrîn kirin 2 parçe, sala 1916'an bi Peymana Sykes-Pîcot re kirin 4 parçe, têkoşîna azadiyê her bi rê ve çû. Bi taybetî di nava 40 salên dawî de, têkoşîna bi pêşengiya PKK'ê hate meşandin, hem sînorên fîlî  hem jî yên di mejiyê mirovan de ji holê rakir. Gelê Kurd ku sêyemîn gelê herî mezin ê Rojhilata Navîn e, lê di nava 2 netewe dewletên Ereb, yek Fars û netewe dewleteke Tirk de hate parçekirin, ji bo mafên xwe têkoşiya. Lê herî zêde netewe dewleta Tirk nerazîbûn nîşanî vê têkoşîna Kurdan da.

DI PIRSGIRÊKA KURD DE LÊGERÎNA LI ÇARESERIYA SIYASÎ

Li hemberî polîtîkayên asîmîlasyon, înkar û tinekirinê yên dewleta Tirk ku li dijî Kurdan dimeşîne, bi pêşengiya PKK'ê zêdeyî 40 sal in gelê Kurd têdikoşe. Di nava vê dema berxwedanê de, Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan her tim projeyeke siyasî ya çareseriyê pêşkêş kir. PKK, ku bi dawîhatina li şerê sar re paradîgmaya xwe guherand, israra xwe ya di çareseriya siyasî de ji aliyê dewleta Tirk ve weke "qelsî û pêvajoya tasfiyeyê" hate nirxandin.

DESTPÊKIRIN Û BIDAWÎBÛNA PÊVAJOYA OSLOYÊ

Salên 2009-2010'an de gava li Rojhilata Navîn pêvajoya şoreşgerî dest pê kir, di navbera PKK'ê û dewleta Tirk de ji bo çareseriya siyasî ya meseleya Kurd danûstandin zêde bûn. Pêvajoya Oslo ku bi tevlîbûna hin hêzên navneteweyî re dest pê kir, bi provokasyonên dewleta Tirk, êrîşên ji bo tinekirinê, operasyonên qirkirina siyasî yên bi navê 'KCK'ê û Şoreşa Rojava ya ku di Tîrmeha 2012'an de rû da, kir ku dewleta Tirk vê ekê bi awayekî yekalî biqedîne.

GEFA 'HERÊMA TAMPON' LI ROJAVA HATE XWARIN

Dewleta Tirk ku li pêşberî Şoreşa Rojava dît, ku statukoyên netewe dewletê yên di çaryeka destpêkê ya sedsala 20'an de ava bûn tên hilweşandin, weke helwesta destpêkê ya li dijî şoreşê, gefa 'em ê herêma tampon ava bikin' xwar. Piştî ku ev gef ji aliyê Serokwezîrê wê demê Recep Tayyîp Erdogan û payebilindên din ên AKP'ê jî hate xwarin û êrîşên li dijî gerîla zêde bûn, gerîlayên HPG û YJA Starê, li navçeyên Şemzînan û Çelê yên Colemêrgê û navçeya Elkê ya Şirnexê bi navê "Operasyona Şoreşgerî" dest bi operasyonekê kirin. Ev operasyona ku weke "Pêngava Şemzînanê" qeyd bû û ji meha Hezîranê heta Tebaxê dewam kir, gerîlayên HPG û YJ AStarê li herêmêkê bi rengekî fîlî "herêma tampon" afirandin.

GREVÊN BIRÇÎBÛNÊ YÊN LI GIRTÎGEHAN

Pêngav û berxwedana gerîla ya havîna 2012'an, di dema zivistanê de cihê xwe ji berxwedana girtîgehên li Kurdistan û Tirkiyeyê re hişt. Di 12'ê Îlonê de bi hezaran girtiyên PKK û PAJK'î û girtiyên di operasyonên qirkirina siyasî yên bi navê 'KCK'ê hatin girtin, dest bi greva birçîbûnê kirin. Dewleta Tirk ku li pêşberî grevên birçîbûnê hem li hundir hem jî li derve gelekî tengav bû, neçar ma ku ji nû ve bi Ocalan re dest bi diyalogê bike. Bi vî rengî hevdîtinên bi qedandina pêvajoya Osloyê re qut bûn, 28'ê Kanûna 2012'an ji aliyê her du aliyan ve ji nû ve dest pê kirin.

HEYET LI ÎMRALIYÊ NE

Hevserokê KCD'ê yê wê demê Ahmet Turk û Parlamentera Êlihê ya DBP'ê Ayla Akat Ata çûn Îmraliyê. Û bi vî awayî gavên destpêkê yên pêvajoya çareseriyê hatin avêtin. Tevî ku pêvajoyê dest pê kiribe, gava destpêkê hatibe avêtin jî, dewleta Tirk dest ji provokasyonan berneda. Di dema ku hevdîtin dihatin kirin de, ji Fermandarên HPG'ê Ethem Karabûlût (Nûman Amed) jî di nav de 11 gerîla li Licê hatin şehîdxistin. Li Parîsê jî yek ji kadroyên damezrîner ên PKK'ê Sakîne cansiz û du siyasetmedarên jin ên pê re hatin şehîdxistin. Ev yek bû bersiva destpêkê ya ji bo pêvajoya çareseriyê.

KUŞTINA SÊ ŞITLAN, SABOTEKIRINA PÊVAJOYÊ YE

Ocalan, li ser sûîqesta li 3 siyasetmedarên jin ku piştre derket holê ji aliyê MÎT'ê ve hatiye kirin, di hevdîtina 23'ê Sibata 2013'an de ji heyeta HDP'ê re ev nirxandin kir: "Ya ku bûye hedef, diyaloga ku me danîne. (...) Ha em kuştine, ha jî Sakîne. (...) Sûîqesta Sakîne ji rêzê nîne. Gelekî bi plan hate kirin. Ji bo min ev yek sedema şer e." Tevî vê tespîtê jî, ji bo çareseriya pirsgirêka ku zêdeyî sed sal e bûye girêka kor, ji pêvajoyê venegeriya. Vegera ji pêvajoya li aliyekî, Ocalan di Newroza Amedê ya sala 2013'an de nameyek şand û anî ziman, ku pêvajoya çareseriyê bi awayekî fermî dest pê kiriye û bi vê gotinê, vîna xwe ya xurt nîşan da:

"Îro pêvajoyeke nû dest pê dike. Ji pêvajoya berxwedana çekdarî em berê xwe didin pêvajoya siyaseta demokratîk. Pêvajoyeke ku aliyên xwe yên siyasî, civakî û aborî giran e, dest pê dike; feraseteke ku mafên demokratîk, azadî û wekheviyê esas digire, dafire."

GERÎLA VEDIKIŞIN DERVEYÎ SÎNORÊ TIRKIYEYÊ

Piştî banga dîrokî ya Ocalan, beşek ji yekîneyên gerîla yên li Bakurê Kurdistanê, roja 8'ê Gulana 2013'an vekişiya Herêmên Parastinê yên Medyayê. Lê belê, ji ber ku dewletê gavek navêt û di mijara berdana girtiyên nexweş de bi berpirsyarî ranebû, vekişîna gerîla hate sekinandin. Piştî Newroza Amedê ya dîrokî, heyetek ji siyasetmedarên DBP'ê û heyetek ji nûnerên dewletê, li Îmraliyê bi Ocalan re dest bi hevdîtinên li ser amadekirina nexşerêya çareseriyê kirin.

XETA SOR: ROJAVA

Li gel vê hevdîtina navbera PKK-Ocalan û dewleta Tirk, xweranegirtina dewleta Tirk a li Rojava dewam dikir û bi awayekî vekirî-veşartî piştgirî dida her hêza êrîşî Rojava dike. Di hevdîtinekê de, gotina "xeta me ya sor e" ku Erdogan têkildarî Rojava gotibû, ji Ocalan re hate ragihandin. Ocalan jî li ser vê yekê got, "Hûn jî ji Tayyîp Beg re bêjin, Rojava xeta sor a min e jî." Vê hevdîtinê hem rewşa xitimandî hem jî çareserî bi rengekî vekirî radixist pêş çavan.

DORGIRTINA LI KOBANÊ Û SERHILDANA LI BAKUR

Di dema hevdîtinan de, çeteyên DAIŞ'ê ku Tirkiyeyê bi awayekî aktîf destek didayê, piştî xistina Mûsil û Şengalê, di 15ê Îlona 20142an de berê xwe dan Kobanê. Li hemberî êrîşên ku ji sê aliyan ve dihatin kirin, hêzên YPG û YPJ'ê yek ji berxwedana herî mezin a sedsala 21'an nîşan dan. Bêsamîmiyetî û xweranegirtina dewleta Tirk, bi vê gotina Erdogan "Kêm maye Kobanê bikeve" a li navçeya Islahiye ya Dîlokê li lêv kir, li Bakurê Kurdistanê rê li ber hêrseke mezin vekir. Serhildanên 6-8'ê Cotmehê dest pê kirin. Heman Erdogan, piştî ku Kobanê azad bû, ji bo gotina "Kêm maye Kobanê bikeve" wê bigota, "Min negot, Obama got."

AVAKIRINA QEREQOL Û KALEKOLAN

Sabotajên dewletê yên li hemberî pêvajoya çareseriya demokratîk û bêbaweriya gelê Kurd a ji dewletê, ne tenê bi gefên li dijî Rojava bûn. Dewletê di nava vê pêvajoyê de qereqol û kalekolên nû çê kir, rê û bendavên "ewlekariyê" ava kir û bi vî awayî li dijî gerîla dest bi amadekariya operasyonê kir.

Tenê di navbera salên 2013-2014'an de beşeke mezin a ji 341 kalekolên nû ku Wezareta Parastinê ya Milî bi 1 mîlyar û 455 mîlyon û 701 hezar 262 TL'yî pêşkêşî îhaleyê hatin kirin, di 'pêvajoya çareseriyê' de hatin çêkirin. Kalekol bi giranî li ser girên bilind ên navbera Bakur û Başûrê Kurdistanê hatin çêkirin. Piştî ku pêvajoya vekişîna gerîlayên HPG'ê dest pê kir, Wezareta Parastinê ya Milî û Fermandariya Giştî ya Jendermeyan 341 kalekol pêşkêşî îhaleyê kirin û 102 ji van hatin çêkirin. Di navbera salên 2013-2015'an de li Kurdistanê zêdeyî 1600 qereqol û kalekol hatin çêkirin.

PÊVAJO WEKE FIRSENDEKÊ DÎTIN

Li gorî rapora Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) a li ser pêvajoya vekişînê, li Wanê 21 kalekol û 26 kûle, li Colemêrgê 189 qereqol û kalekol, li Şirnexê 10 qereqolên nû û kalekol, li Dersimê 5 qeleh, 16 qereqolên mobîl û 31 kûleyên leşkerî hatin çêkirin. Li navçeya Licê ya Amedê, dema ku gel çêkirina qereqol û kalekol protesto dikir, leşkerên Tirk li gel reşandin û di encamê de ciwanê bi navê Medenî Yildirim jiyana xwe ji dest da.

Wekî din Wezareta Parastinê ya Milî, ji bo 'rêyên ewlekariyê' yê 820 kîlometreyî protokol hate îmzekirin. Û beşeke mezin a van rêyan qediya ye.

DEWLET ÊRÎŞÎ PÎROZMENDIYÊN KURDAN DIKE

Di pêvajoya çareseriyê re dewletê êrîşî goristanên Kurdan jî kirin. Piştre di Kanûna 2013'an de li navçeya Gever a Colemêrgê, gel hilweşandina goristanan ji aliyê polîsan ve şermezar kirin. Lê belê polîsên Tirk li vir gule li mirovan reşandin û welatiyên bi navê Veysel Îşbîlîr û Mehmet Reşît Îşbîlîr kuşt. Di dema rakirina cenazeyan de welatiyê bi navê Bermal Tokçû jî hate kuştin.

Piştre Şehîdgeha Şehîd Amed û Şehîd Hêvîdar a li Licê û şehîdgehên li Gimgim, Gebar, Garzan, Faraşîn, Cûdî, Bagokê bi bomberdûmanê hatin xerakirin.

CIVÎNA EWLEKARIYÊ A MILÎ (MGK) YA 30'Ê COTMEHÊ

Piştî çalakiyên ku weke "Serhildana 6-8'ê Cotmehê" cihê xwe di hiştê gelan de girt, civîna herî demdirêj a Desteya Ewlekariya Milî (MGK) hate lidarxistin. Civînê 10 saet û 20 deqeyan dewam kir. Ev civîn 30'ê Cotmeha 2014'an de hate lidarxistin, ku biryara şerê li dijî Kurdan di vê civînê de hate girtin.

 

Ji 'pêvajoya çareseriyê' ber bi Qirkirina Kurdan; AKP-Erdogan -2

Erdogan, piştî ku maseya çareseriyê qeliband, roja 24'ê Tîrmehê di salvegera Peymana Lozanê de şerekî giştî li dijî Kurdan ragihand. Ji hingî ve bi rengekî ku hebûna xwe bi tinebûna Kurdan ve girê daye, vî şerî didomîne.

 

Mutabaqata Dolmabahçeyê, ku di encama hevdîtinên navbera PKK û dewleta Tirk de derkete holê, wê bibûya gaveke diyarker. Serokkomarê Tirk Tayyîp Erdogan, ku ji destpêkê heta dawiyê haya wî ji hevdîtinan hebû û bi kontrola wî dihatin kirin, ewilî ev mutabaqat qebûl kir, lê piştre li encamên anketên li ser hilbijartinê temaşe kir û bi gotina, "Haya min jê nîne. Çareserî jî nîne, maseya çareseriyê jî nîne" pêvajo qedand.

MUTABAQATA DOLMABAHÇEYÊ YA 28'Ê SIBATÊ

Pêvajoya çareseriyê hê ji destpêkê ve dihilkumî, lê bi rengekî giran jî be dimeşiya. Bi metna mutabaqatê ya 28'ê Sibata 2015'an hate xwendin re, pêvajo diket qonaxeke nû. Li Qesra Dolmabahçeyê, di civînê de Alîkarê Serokwezîr ê wê demê Yalçin Akdogan, Wezîrê Karên Hundir Efkan Ala, Cîgirê wê demê yê Serokê Koma AKP'ê Mahîr Unal, Alîkarê Serokê MÎT'ê yê berê yê bi Ocalan re rûdinişt Musteşarê Ewlekariya Cemaweriyê Mûhammed Dervîşoglû û ji Heyeta Îmraliyê Sirri Sureyya Onder, Pervîn Bûldan û Îdrîs Balûken amade bûn. Metna mutabaqatê ji aliyê Sirri Sureyya Onder ve hate xwendin. Mutabaqatê di nava civakê de rê li ber kelecaneke mezin vekir.

Ji notên hevdîtinê yên piştre wê eşkere bibûya, ku Erdogan bi taybetî xwestiye mutabaqat di 28'ê Sibatê salvegera darbeya post-modern de bê eşkerekirin û ev daxwaza xwe bi rêya heyeta dewletê ji Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan re ragihandiye.

NÊZÎKATIYA LI GORÎ HILBIJARTINÊ

Piştî ku mutabaqat hate eşkerekirin, heman rojê Serokkomarê Tirk Tayyîp Erdogan berê xwe dida Erebîstana Siûdî û beriya destpêkirina vê serdanê li balafirgehê civîneke çapemeniyê lidar xist. Di civîna çapemeniyê de got, "Ya ku bi projeya yekîtiya neteweyî û projeya biratiyê dest pê kir û niha jî bi pêvajoya çareseriyê dewam dike, bangeke ku bi hesret em li bendê ne bibin serî." Heman Erdogan piştî çend roja daxuyaniyeke din da û got, "Gelo ev pêkanîn wê beriya vê hilbijartinê, ya jî di hilbijartinê çiqasî bandorê li ser rûyê erdê bike. Beriya niha mixabin bandor li hilbijartinên Adarê nekir. Bandor li hilbijartinên Serokkomariyê nekir." Bi vî rengî nîşan da ku di çarçoveya hilbijartinê de nêzî pêvajoyê dibe.

ERDOGAN GAV BI GAV MUTABAQAT ÎNKAR KIR

Erdogan roja 15'ê Sibatê li Balikesîrê axivî û got, "Niha radibin rûdinên dibêjin pirsgirêka Kurd. Çi pirsgirêka Kurd. Êdî tiştekî bi vî rengî nîne. Çi yê te kêm e?"

Erdogan 20'ê Adarê têkildarî nîqaşên li ser Heyeta Şopandinê axivî û got, "Ez ji rojnameyan dixwînim. Ya rast, agahiya min ji tiştekî wiha nîne. Vê yekê jî bi zelalî bêjim; ez bi rengekî erênî nêzî vê bûyerê jî nabim."

Roja 28'ê Nîsanê jî Erdogan dema ji Qûweytê vedigeriya li balafirê axivî û got, "Êdî bilêvkirina gotina 'pirsgirêka Kurd heye' tê wateya cihêkariyê. Li vî welatî dewlet heye. Maseyeke ku hin alî li dorê li hemberî hev rûniştine nîne. Hebûna tiştekî wiha tê wateya hilweşîna dewletê."

LI ALIYEKÊ HEVDÎTIN, LI ALIYÊ DIN JÎ PLANÊN JI BO TÊKBIRINÊ

Dewletê ji aliyekî ve pêvajoya çareseriyê bi rê ve dibir, li aliyê din jî planên ji bo qirkirina Kurdan amade dikir. Roja 24'ê Kanûna 2015'an, Parlamenterê Dersimê yê HDP'ê Alîcan Onlu pêşniyar prisek pêşkêşî Serokwezîrê wê demê Ahmet Davûtoglû kir. Di bersiva Davûtoglû de rastiya amadekirina planên qirkirinê derdiket holê. Plana ji 42-43 rûpelan a ku ji aliyê Musteşariya Ewlekariyê û Sîstema Cemaweriyê Îlona 2014'an hatibû amadekirin û pêşkêşî Serokatiya Fermandariya Giştî hatibû kirin, bi morha 'veşartî ye' radestî hikumeta AKP'ê hatibû kirin.

PLANA ÇALAKIYÊ YA TÊKBIRINÊ

Ev plan dişibiya modela Srî Lankayê, ku rêveberên AKP'ê û nivîskarên alîgirê wan gelek caran bal dikişand serê. Agahiyên berfireh ên vê planê jî wiha bû:

*Li gorî planê, wê tîmên taybet, leşkerên bi taybetî hatine perwerdekirin û hêzên artêşa Tirk wê dorê li bajaran bigirin û li tax û kolanan operasyonan bikin.

*Navenda birêvebirina êrîşê wê Fermandariyên Jendermeyan ên Bajaran bin. Eger pêwîstî pê çêbibe, wê balafirên şer jî werin bikaranîn.

*Li tax û herêmên dor lê hatine girtin wê xanî û hemû qadên ku welatî lê dijîn bên xerakirin û bi vî rengî şert û mercên vegera welatiyan ji holê bên rakirin.

*Îmha, girtinên girseyî û valakirin wê bên kirin.

*Çapemeniya Azad wê were bêdengkirin.

*Hevdîtin û axaftina walî, qeymeqam û leşkerên payebilind bi wekîlên HDP'yî re wê bên qedexekirin.

*Tank û maşînên zirxî wê li cihên guncaw bên bicihkirin.

*Ketin û derketina herêmên operasyonê wê bi temamî were girtin.

*Karê rêveberiyên herêmî wê radestî walîtiyan bê kirin.

*Li gorî planê, dibe ku 15 hezar mirov bimirin, 8 hezar mirov birîndar bibin, 5-7 hezar kes bên girtin û 300 hezar mirov jî bên koçberkirin.

*Ji bo bicihanîna planê, wê rayedarên leşkerî yên payebilind ên di nava JÎTEM û Ergenekonê de cih digirin û li herêmê wezîfe kirine, bên wezîfedarkirin.

*Bi rengekî bê navber wê bi balafirên şer bombe li ser Qendîlê werin barandin.

*Rêxistin bi rengekî yekalî bêçalakîtiyê îlan bike jî wê plan bi cih were anîn.

XENDEK Û BENDÊN DESTPÊKÊ YÊN XWEPARASTINÊ

Piştî ku bi plana qirkirinê ya dewletê re pêleke giran a binçavkirin, girtin û înfazê dest pê kir, di destpêka meha Çileya 2015'an de li Silopiya û Cizîrê, ciwanan dest bi danîna bendan kirin. Li Cizîrê roja 6'ê Çileyê zarokê bi navê Umît Kûrt hate kuştin. Dewlet li pey provokasyonan bû. Hevserokên KCD'ê Hatîp Dîcle û Selma Irmak tevî heyeta bi xwe re roja 14'ê Çileyê peyama Ocalan birin Cizîr û Silopiyayê û peyama Ocalan ku digot, "Divê li dijî provokasyonan hay ji xwe hebin" dan gelê Cizîrê. Hê heyet nû ji Cizîrê derketibû, Nîhat Kazanhan heman rojê hate kuştin. Tevî vê yekê jî, gel piştî peyama Ocalan bend rakir.

QEDANDINA PÊVAJOYA ÇARESERIYÊ

Piştî eşkerekirina mutabaqata Dolmabahçeyê û diyarkirina 'Heyeta Şopandinê' ya ji bo hevdîtina bi Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan re wê biçûya Girava Îmraliyê, bi gotina Ocalan wê pêvajo ji 'diyalogê' derbasî 'danûstandinê' bibûya, lê belê li hemberî vê yekê siyaseta neçareserî û şer a AKP'ê kete dewrê. Bi gotina "Ez van rast nabînim" a Erdogan re ku 20'ê Adarê anî ziman, ji xwe pêvajo di pratîkê de qediya.

Bi nêzîkbûna hilbijartinên 7'ê Hezîranê re, piştî ku zelal bû wê HDP ji benda hilbijartinê derbas bibe, aliyê AKP'ê dest bi gefxwarin û qareqara şer kir. Alîkarê Serokwezîrê wê demê Yalçin Akdogan ev niyeta xwe ya veşartî bi gotina "Eger 7'ê Hezîranê HDP ji benda hilbijartinê derbas bibe wê pêvajoya çareseriyê biqede" eşkere kir.

PROVOKASYONA TENDUREKÊ

Li pêşberî israra Ocalan û KCK'ê ya ji bo çareseriyê, AKP ji bo li nava raya giştî weke "aliyê ku pêvajo qedand" neyê dîtin, bi destê Wezîrê Karên Hundir Efkan Ala û Waliyê Agiriyê Mûsa Işin provojasyona Tendurekê organîze kirin. Roja 11'ê Nîsana 2015'an, tevî ku rewşa bêçalakîtiyê jî hebû, bi fermana sekreterê berê yê Wezîrê Karên Derve Efkan Ala Waliyê Agiriyê, komek ji leşkeran danîn Çiyayê Tendurekê. Di vê provokasyonê de ku 2 gerîlayên HPG'ê û sivîlek hatin qetilkirin û gelek leşker birîndar bûn, gel li bedena xwe kir sîper û lîstika AKP'ê pûç kir.

KOMKUJIYA AMEDÊ

AKP, piştî ku lîstika wê ya li Tendurekê têk çû serî li rê û rêbazên cuda da. Vê carê, xebatên hilbijartinê yên HDP'ê kir hedef. Bi sedan buroyên hilbijartinê yên HDP'ê ji aliyê faşîstên hatin birêxistinkirin ve hatin xerakirin û şewitandin. Bombe li avahiyên HDP'ê yên Edene û Mersînê hatin bicihkirin, otobusên hilbijartinê yên HDP'ê tevî ku mirov tê de bûn hatin şewitandin û welatiyê bi navê Hamdûllah Oge ê li navçeya Çewlik Kanî Reşê karê hilbijartinê yê HDP'ê dikir, serê wî bi keviran hate eciqandin û qetilkirin.

Êrîşa herî giran a şerê ku AKP'ê bi rengekî nixumandî li dijî HDP'ê dimeşand, 2 roj beriya hilbijartinê li Amedê pêk hat. 5'ê Hezîranê, dema ku bi sed hezaran mirov li meydana Stasyonê ji bo mîtînga fînalê ya HDP'ê li hev civiyan, du bombeyên li qadê hatibûn bicihkirin hatin teqandin. Di encamê de 5 kesan jiyana xwe ji dest dan, bi dehan kes jî birîndar bûn.

HILBIJARTINA 7'Ê HEZÎRANÊ

HDP a ku bi vî rengî bû hedefa şerekî nixumandî yê dewletê, di nava van şert û mercan de kete hilbijartinê û mohra xwe li dîroka siyasî ya Tirkiyeyê xist. HDP'ê benda hilbijartinê ya 10 ji sedî derbas kirin, ku ev bend di dema 12'ê Îlonê de ji bo Kurd û mûxalîf li derveyî parlamentê bimînin hatibû danîn. HDP'ê bi rêjeya 13.1 ji sedî, 80 wekîl şand parlamentê. Ev yek ji bo Kurdan û mûxalîfan destpêka pêvajoyeke nû bû.

'FÎLMÊ ŞER' Ê AKDOGAN KET MERIYETÊ

Piştî ku AKP bi tena serê xwe nebû desthilatdar, rojek piştî hilbijartinê 8'ê Hezîrana 2015'an Alîkarê Serokwezîrê wê demê Yalçin Akdogan got, "HDP ji niha û pê ve ancax dikare fîlmê pêvajoya çareseriyê bikişîne." Berdevkê wê demê yê hikumetê Bulenç Arinç, ku şer sor dikir, roja 15'ê Tîrmeha 2015'an de got, "Êdî rojên zor û zehmet li benda rêxistina terorê ye. Ya wê çekê deyne û ev kar wê bidome, ya jî wê fêhm bikin ku bi rêxistina terorê ya çek di destan de heye wê ti pêvajo neyê dewamkirin."

PIRA AŞTIYÊ HATE TEQANDIN: KOMKUJIYA PIRSÛSÊ

Roja 20'ê Tîrmehê, ciwanên sosyalîst ji bo piştgiriyê bidin berxwedana Kobanê bi rê ketin, lê bûn hedefa êrîşekê. Ji komkujiyên piştre rû dan her çend hate nîşandan ku ev êrîş ji aliyê "DAIŞ'ê" ve hatiye kirin jî, ji aliyê her kesî ve dihat zanîn ku bi hevkariya AKP û hevalbendên wê yên şerxwaz ve hatiye kirin. Li hemberî ciwanên sosyalîst ên pêlîstok dibirin ji zarokên li Kobanê re, li Rihayê êrîşkarekî xwekuj bombeya li ser xwe teqand. 33 ciwan li navçeya Pirsûs a Rihayê hatin qetilkirin. Dewleta ku li pêşiya bajêr bi tundî li ser ciwanan geriyan û kontrol kirin, ev endamê DAIŞ'ê yê ku bi hêasnî kete hewşa Navenda Çandê ya Amara û bombeyên li ser xwe teqand, "nedît"ibû.

BÛYERA TARÎ YA LI SERÊKANIYÊ

22'ê Tîrmeha 2015'an jî, vê carê li navçeya Serêkaniyê ya Rihayê 2 polîs li mala xwe mirî hatin dîtin. Mirina van her du polîsan, ku AKP'ê û medya wê weke "bûyera ku pêvajoya çareseriyê qedand" servîs kir, hê jî balê dibe ser hêzên tarî yên li nava dewletê. Hin welatiyên ku ti eleqeya xwe bi bûyerê re nîne hatin binçavkirin. Lê belê li dadgehên dewletê bi xwe, wê piştre îspat bibûya ku ev kesên navborî ti eleqeya xwe bi bûyerê re nîne.

DI SALVEGERA LOZANÊ DE DEST BI ŞER KIR

Piştî ku li Serêkaniyê du polîs hatin kuştin, AKP a ku "bahaneya lê digeriya" ji xwe re peyda kir, bi endamên Ergenekonê yên berê tevî Cemaeta Fethûllah Gulen dek û dolab li wan gerand, bû yek û ji bo şer mezi bike bi hev re ketin nava liv û tevgerê. Şeva 24'ê Sibatê, bi dehan balafir ji balafirgehên leşkerî yên Amed û Meletiyê rabûn, bi qasî 400 sortî li ser Herêmên Parastinê yên Medyayê kir. Bi vî rengî êrîşa herî mezin a hewayî ya Komara Tirkiyeyê di wê şevê de hate kirin.

Ji ber ku êrîş di salvegera Peymana Lozanê de hate kirin, niyeta dewleta Tirk a li ser mejiyê Îttîhat-Terakkî ava bû, eşkere dibû.

Piştî vê bomberdûmanê HPG'ê daxuyaniyek da û got, "Êdî ti wateya agirbestê nema ye" û bi awayekî fermî agirbest qedand.

BI ERGENEKONÊ RE TIFAQEKE NÛ ÇÊ KIR

Piştî ku êrîşên qirkirinê li dijî Kurd û Kurdistanê di pratîkê de dest pê kirin, nîşaneya tifaqeke nû xuya dikir. Erdogan ê ku berê digot, "Ez dozgerê doza Ergenekomê me", li ser mijara qirkirina Kurdan bi Ergenekon û artêşa Tirk re tifaqeke nû kir. Erdogan di merasîma 12'ê Tebaxê ya li Fermandariya Giştî ya Artêşa Tirk de got, "Pêvajoya çareseriyê hatiye cemidandin, li sarincê ye" û bi vî rengÎ jir aya giştî re eşkere kir ku weke hêza nû ya tifaqê wî Ergenekon hilbijartî ye.

BOMBE LI SER AŞTÎXWAZAN HATE BARANDIN

Dewleta Tirk ku li dijî Kurdan şer ragihand, li Enqereyê jî bi destê DAIŞ'ê bombe li ser aştîxwazan barand. Ji gelek bajaran welatî ji bo tevlî Mîtînga Aştiyê bibin hatin Enqereyê. Lê belê bûn hedefa êrîşa bombeyî. Di encamê de 102 kesan jiyana xwe ji dest dan.

HEVALBENDIYA QIRÊJ SALEKÊ DEWAM NEKIR

Li hemberî êrîşên topyekûn ya ku dibû para Kurdan, berxwedan bû. Erdogan ê ku kete milê Ergenekoniyê di salên 1990'î de gundên Kurdan şewitandin, vê carê dest bi şewitandina bajaran kirin. Di serî de li Gimgim, Sûr, Cizîr, Silopiya, Hezex, Kerboran, Dêrik, Nisêbîn, Gever, Şirnexê dewleta Tirk li gelek cihan dest bi êrîşê kirin. Dewleta Tirk li bin guhê berxwedaneke gelekî mezin ket.

Tifaqa ji Erdogan, Ergenekonî û Fethûllahiyan pêk dihat, li pêşberî vê berxwedanê, salekê jî nekarî bidome û 15'ê Tîrmeha 2016'an bi erdê re bû yek.

Erdogan ku li nava welêt veguherî hikumeteke şer û li cîhana derve jî tecrîd bû, hê jî bi rêya dewamkirina şer hewl dide hebûna xwe bidomîne. Di bingeha vê hikumeta şer de jî dijminatiya li Kurdan heye. Tevî şerê li çiyayên Bakur û Başûrê Kurdistanê, bi êrîş û hewldanên dagirkeriyê yên li Rojavayê Kurdistanê re hewl dide xwe bi qirkirina çandî û fîzîkî ya Kurdan li ser piyan bigire, hebûna xwe biparêze.