Birgul Ozbaris Arda

DOSYA: 1

(Ev dosye bi zimanê tirkî, ji bo rojnameya Ozgur Gundemê hatibû amadekirin û li wir hat weşandin. Her wiha di serî de Roj TV, li gelek deverên din jî hat bikaranîn, lê pirê caran navê min, mîna amadekara vê dosyayê Bîrgul Ozbariş Arda, hat veşartin. Arşîva ku heft rojan di rojnameya Ozgur Gundemê de bi navê min hat weşandin, li ba min e. Ji ber grîngiya dosyeyê, di rojeke wiha de min xwest vê carê bi zimanê xwe ez vê dosyaya grîng biweşînim. Bîrgul Ozbariş Arda)

Piştî Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) biryar da ku Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan adil nehatiye darazandin, nîqaşên derbarê ji nû ve darizandinê de gihîştin asteka nû. Me jî xwest em vê pêvajoyê ji serî ve bi bîr bînin.

Lijneya Ewlekariya Neteweyî ya Tirkiyeyê (MGK) û Serkana Giştî ya Leşkerî ku îdîa dikirin ´kulmek terorîst in´ û dê wan bi operasyonên piçûk temam bikin, di sala 1987an de bi qanûna Rewşa Awarte (OHAL), bi rengekî fermî li herêmê şer dane destpêkirin. Bi derxistin û pêkanîna ´Qanûna Parazvaniyê ango qoricîtiyê´, valakirina gundan, kuştinên kujerên wan ne diyar, li seranserê herêmê dest bi pêkutî û çewisandineke giştî kirin. Hemû kurd, mîna endamên PKK´ê dihatine dîtin û ji ber vê jî diviyabû ji herêmê bar bikirana. Li hember daxwazên kurdan, Tirkiye bûbû welatek awarte û wisa bawer dikir ku bi girtina Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan re dê bikaribin dawî li tevgera PKKê jî bînin. Ji ber vê yekê, lez dane polîtîkaya zilm û zordariyê ya li herêmê û der û cîranên xwe jî tehdît dikirin. Tirkiyeya ku ji salên 1990î ve hewldanên bi vî rengî kiribû lê bi ser neketibû, mîna çareya dawî Sûriyeyê tehdît kir û doza derxistina Ocalan a ji Sûriyeyê kir. Piştre jî, bi desteka rêxistinên îstixbaratê yên navneteweyî, ket nav vê tevgerê.

Bi krîza Sûriyeyê dest pê kir

Fermandarê Hêzên Bejayî yê wê demê Atîlla Ateş, Serokkomarê Tirkiyeye Silêman Demirel, Serokwezîr Mesut Yilmaz, Wezîrê Karê Derve Îsmaîl Cem û Sererkanê Giştî yê Leşkerî Huseyîn Kivrikoglu pêk ve krîza Sûriyeyê zêde kirin û bê navber Sûrî îkaz kirin.

Demirel di 1ê cotmeha 1987an de di vekirina meclîsê de ji bo Sûriyeyê wiha digot: ”Êdî sebra me nemaye, ez vê ji hemû cîhanê re radigihînim. Em mafê xwe yê bersivdanê di destê xwe de digirin.” Bi van gotinan diyar dibû ku dê ev krîz kûr bibe.

NATO di dewrê de bû

Di 16ê îlona 1998an de Fermandarê Hêzên Bejayî Atîlla Ateş di axaftina xwe ya li navçeya Reyhanli ya Xetayê de ku sînorê Sûriyeyê ye, welatê cîran, bi van gotinan tehdît dikir: ”Em mîna dewleta tirk, hewl didin ku bi cîranên xwe re têkiliyên baş deynin. Li gel vê niyeta me ya baş jî, hin cîranên me, bi taybet ez nav jî aşkere dikim, Sûriye, niyeta me ya baş, xirab bikar tîne. Eşqiyayê bi navê Apo destek dike û belaya terorê anî di Tirkiyeyê gerand. Tirkiye, derbarê têkiliyên baş de, ji destê wê çi hat kir. Eger Tirkiye bersiveke baş negire, dê bibe xwedî maf ku her cure tedbîrî jî bigire. Êdî sebra me nemaye.” Li hember vê tehdîtê, Sûriyeyê jî bersiva xwe di cî de da. Hafiz Esad di axaftina ji bo Artêşa xwe de diyar kir ku ew xwedî wê hêzê ne ku bersiva her cure êrîşê jî bidin. Di vê navberê de hêzên NATO´yê li Îskenderûnê dest bi tetbîqata ´Dynamic Mix 98´ê kirin. Tetbîqat ji aliyê hêzên leşkerî yên 11 endamên NATO´yê ve, li Îskenderûnê û der û dora wê dihate pêkanîn. Armanca bingehîn a vê tetbîqatê Sûriye bû û mîna ´welatê zer´ dihate binavkirin, operasyonên temsîlî li Sûriyê dihatine kirin.

Trafîka Dîplomatîkî ya Veşarî

Ji aliyekê ve Tirkiyeyê rêveberiya Şamê bi êrîşa leşkerî tehdît dikir, ji aliyê din ve jî DYA´yê di asta bilind de pêkutiyên dîplomatîkî li dijî Sûriyê pêk dianî. Rayedarek ji Wezareta Karên Derve ya DYA´yê, di navbera Tirkiyeyê û Sûriyeyê de dest bi trafîka dîplomatîkî ya veşarî kir. Rayedarê DYA´yî ji rêveberiya Esad re da zanîn ku eger heya 9ê cotmehê Ocalan ji welêt dernexin, dê Tirkiye dest bi tevgera leşkerî ya dagirkirinê bike. Piştî derketina Ocalan a ji Sûriyeyê, DYA di her fersendî de êdî aşkere diyar dikir ku divê Ocalan li Tirkiyeyê bê darizandin. Her wiha pêkutî li ser welatên ku dikarin statuya siyasî bidine Ocalan dikir ku vê statuyê nedine Ocalan, wî radestî Tirkiyeyê bikin. Ev pêkutî û tehdîtên DYA´yê, piştre di pirtûka Cemal Uçar a bi navê ´Mîxên Çarmîxê´ û ya Îrfan Dogan a bi navê ´Piştî 1966 salan Komploya Navneteweyî´ de, hatin aşkerekirin.

Demxeya Terorîzmê

Ji belgeyên ku li DYA´yê ji raya giştî re hatibûne aşkerekirin, diyar dibû ku li dijî tevgera kurd amadekariya komployeke mezin tê kirin. Rêveberê CIA´yê yê wê demê William O. Studeman, di nîsana 1995an de, li Kongreya DYA´yê, li ber Lijneya Edaletê, derbarê ´Kontr Terorîzm´ê de, brîfîngekê da. Studeman di wê birîfîngê de wiha digot: ”Tevgerên cudaxwaz ên etnîkî ku ji nakokiyên herêmî û etnîkî yên hovane afirînê jî, divê li ser ´tehdîdên êrîşên bêyî cudayî´ bêne zêdekirin. Partiya Karkerên Kurdistan PKK, serkêşiya komên bi vî rengî dike. Li başûrê rojhilatê Tirkiyeyê ku kurd lê ne, ji bo welatek serbixwe têdikoşe. PKK bi taybet jî li Ewropayê çalak bûye. Em bi taybet jî piştî belavbûna Yugoslavyaya berê û Yekîtiya Sovyetan, li hemberî vê rêbaza PKKê, bi tirs in.”

Îstixbarat li ser kar bû

Piştre dê Ocalan wiha bigota: ”Radestkirina min, biryara NATOyê bû. DYAyê rêberiya vê yekê kir.” Li gor çavkaniyên Amerîkayî jî, FBI, CIA, ji bo tesbîtkirina ciyê Ocalan, 6 mehan bi MÎTê re di nav têkiliyên germ de bûne. Li gel hemû van dorpêçkirinan, Ocalan têgihişt ku mayîna wî ya li Rojhilata Navîn êdî ne pêkan e.

Êvara 9ê cotmeha sala 1998an, çavên hemû cîhanê, li ser bernameya ´Panel´ a li Med Tv bû ku dê Ocalan daxuyaniya agirbestê bidana. Lê wê şevê ji nişka ve, ekranên MED TVyê tarî bûbûn. Piştre diyar bû ku ji ber sînyalên ji aliyê Tirkiyeyê ve ji herêma Deryaya Reş hatine şandin, ekranên MED TVyê tarî bûne. Pîlan di dewrê de bû. Li bendê bûn ku Ocalan beşdarê bernameyê bibe û bi pergala CIAyê ya 'ECHELON'ê ciyê wî diyar bikin û ew tune bikin. Lê tişta li bendê bûn, nebû. Lewra Ocalan wê şevê tevlî bernameyê nebû û şopa xwe da wendakirin.

Dixwest biçe Kurdistanê

Li gel ku bi Yunanistanê re hevdîtin hatibûne kirin û hin deverên din jî dihatine nîqaşkirin, Ocalan dixwest biçe Kurdistanê. Lê di kêliya dawî de biryara xwe guherand û rêya Ewropayê da ber xwe. Ocalan sedema vê hilbijartina xwe piştre da zanîn ku wî xwestiye Ewropayê têkilî vê pêvajoyê bike û li Kurdistanê jî, rê nede provakasyonên nû. Di vê navberê de ji Atînayê sînyaleke baş girtibû.

Yunanistanê peyman dabû

Parlamenterên yunanî yên ji nêzîk ve bûne şahidên wê demê û Wezîrê Ragihandinê yê berê Konstantinos Bantouvas, hin qewmînên wê demê, wiha vedigotin: ´Di 7ê cotmeha 1998an de ez vexwendime Sûriyê. Heman şevê ez çûme Sûriyê û heya 8ê cotmehê li wir mam. Ocalan da zanîn ku ew, ji ber pêkutiyên giran, neçar e ji Sûriyê derkeve. Wê demê Cîgirê Wezîrê Karê Derve yê DYAyê Strobe Talbot di navbera Sûriyê û Tirkiyeyê de navbeynkariyê kir û ji bo derxistina Ocalan ji Sûriyê û girtina kampên PKKê, heftiyek dem da Sûriyê. Sûriye û Tirkiyeyê ne raste rast, lê bi rêya DYA yê dan û stendin dikirin.

Parlementer Bantouvas soz dabû Ocalan ku bila biçe Yunanistanê, rewşeke de facto biafirînin û pirsgirêkê çareser bikin. Ocalan dabû zanîn ku ew naxwaze dewleta Sûriyê bike nav tengasiyekê û dema derketina ji Akademiya ku lê dima, hatibû. Ocalan serê sibeha 9ê cotmehê, bang li komek xwendekarên Akademiyê kir û li mala ku lê dima, xatirê xwe ji wan xwest. Li ser sozê Bantouvas, li gel parazvanan, ber bi balefirgehê ve bi rê ket. Mîna rêwiyek ji rêzê, li balefira navbera Şam-Heleb, Atîna-Stockholmê siwar bû. Akademiya ku Ocalan ditirsiya dê bê bombebaran kirin jî, êvara 8ê cotmehê hatibû valakirin.

Bi derketina Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan ji Sûriyê re, bala cîhanê çû ser pêşkeftinan. Rayedarên Yunanistanê ku sozan dabûne Ocalan, bi vexwendina Ocalan a welatê xwe re, komployê jî dane destpêkirin. Di komploya navneteweyî de ku ji Yunanistanê dest pê kir û li Rûsyayê hat honandin, serwîsên îstixbarata DYA û Îsraîlê jî, bi çalakî cî girtin. Li Tirkiyeyê jî, civînên awarte dihatine lidarxistin.

Li Enqereyê trafîka civînên bilind

Li hemberî hemû van pêşveçûnan, li Enqereyê, li Koçka Serokkomariyê di 9ê cotmeha 1998an de, civîneke pir grîng hat lidarxistin. Di bin serokatiya Demirel de, ´Civîna Bilind a Polîtîkaya Derve´ kom bûbû. Serokwezîrê wê demê Mesut Yilmaz, Sererkanê Giştî yê Leşkerî Huseyîn Kivrikoglu, cîgirên serokwezîr Bulent Ecewît û Îsmet Sezgîn û Wezîrê Karê Derve Îsmaîl Cem, beşdarî vê civînê bûbûn. Di civînê de li ser derxistina Ocalan ji Rojhilata Navîn û ´enterne´ kirina wî dihat axaftin. Dîplomasiya pêkutiyê ya ji aliyê rêveberiya Washingtonê ve li dijî Ocalan dihat birêvebirin, di wan rojan de li gel rayedarên wezareta derve û rayedarên Qesra Sipî ve, Balyozê DYAyê yê Enqereyê Mark Parris jî timî ji raya giştî re vedigot. Serokê DYAyê Bill Clinton di axaftina xwe ya 21ê îlona 1998an de, aşkere destekê da rejîma Enqereyê û îddîa kir ku Tirkiye jî, mîna Misir, Kolombiya, Arnawit û Rûsyayê, mexdûrê terorê ye. Clinton bi vê îdîayê re bang li serokên beşdarê danişîvê bûbûn kir ku rê li ber vê yekê bê girtin.

Balyozê Amerîkayê di nameyeke xwe de ku di çapemeniyê de jî derket îtiraf dikir û aşkere digot ku li ser welatên ku Ocalan dikare biçe, pêkutî pêk anîne û biçe kîjan welatî jî dê pêkutî li ser wî welatî bikin.

Pîlan êdî di dewrê de bû

Ocalan li balefirgeha Atînayê bû. Sozên dabûnê pêk nehanîbûn û tu amadekarî jî nehatibûne kirin. Heman rojê, Îstixbarata Yunanistanê (EYP), Ocalan xistibû tora îstixbaratên navneteweyî. Bahtouvasê PASOKî jî ku soz dabû dê her tişt bê amadekirin, nehatibû balefirgehê. Li şûna Bahtouvas, Serokê Serwîsa Veşarî ya Yunanistanê Serheng Haralambos Stavrakaktis û alîgirê wî Serdar Sava Kalenderides hatibûn. Bahtouvasê ku Ocalan vexwendibû û bi mehan kampanyayan li dar xistibû, piştre di îfadeya xwe ya ku ketiye raporên Lijneya Lêpirsînê de, dê bidana zanîn ku mayîna Ocalan a li Yunanistanê, ji aliyê Simitis ve hatiye astengkirin.

Kalenderides, di îfadeya xwe ya doza Atînayê de aşkere û îtiraf kir ku di komploya navneteweyî ya li dijî Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan de Yunanistanê pê li rêzikên huqûqî yên navneteweyî kiriye. Her wiha Kalenderides da zanîn ku soz û peyman dane Ocalan ku dê li welatekî din, ji bo wî mafê jiyanê û rûniştinê pêk bînin, lê Yunanistanê vê soza xwe jî pêk nehaniye. Îtirafên Kalenderidis, di serî de rola Simitis, rola Pangalos û Yûnanîstanê ya di vê komployê de jî, aşkere û diyar kir.

Berê rêhegê dane Rûsyayê

Li ser navê Ocalan ku 7 saetan li Balefirgeha Atînayê beşa transîtê dabûne rawestandin, bi Nûnerê ERNKê yê Komên Dewletên Serbixwe Mahîr Welat re bi telefonê axaftinek hat kirin û ji bo pasaporta ku li ser navê Îbrahîm Sarikurt hatiye amadekirin, vexwendnameyek hat xwestin ku vize bê girtin. Serokê Îstixbarata Yunanistanê Serheng Haralambos Stavrakakis ku vê vexwendnamê bi faksê wergirt, diyar kir ku li balyozxaneya Rûsyayê nasên wî hene, ji bo karên vîzeyê eleqedar bû. Di vê navberê de, aliyê kurd jî ji bo vê rêwîtiyê bikin binê garantiyekê, daxwaz kirin ku yek ji rayedarên Yunanistanê bi wan re biçe. Ji bo vê jî erk dane Serdar Sava Kalenderides ku bi tirkî zanibû û 6 salan li Îzmîrê ataşetiya leşkerî ya Yunaistanê kiribû. Kalenderides di heman demê de, di îstixbarata Yunanistanê de, serokê maseya kurdan bû.

Ocalan, li gel îstixbaratvanê yunanî Sava Kalenderides û rêwiyên din ve, bi balefira Jet´ê, ber bi Moskovayê ve bi rê ket. Li balefirgehê, di nav kesên hatibûne pêşwaziya Ocalan de, Serokê Partiya Demokrat a Lîberal a Rûs Vîlademîr Jîrînovskî, Serokê Lijneya Jeopolîtîk Aleksey Mîtrafanof, Parlamenter Goznîftof, Fîlotof û ji kurdan jî, Mahîr Welat û endamê PKDWê Ristem Biroyî hebûn.

Li Rûsyayê rojên zor û zahmet

Ocalan li Rûsyayê, li mala Vladimir Jirinovski ya li Moskovayê 5 rojan ma. Li heman malê, bi rûsan re hevdîtin jî dest pê kiribûn. Di van hevdîtinan de biryar hatibû girtin ku ji bo pirsgirêkê di rojevê de bigirin, pêşniyaz bidine baskê parlamentoya Rûsyayê Dumayê ku statuya siyasî bidine Ocalan.

Di pirtûka Îrfan Dogan a bi navê ´Piştî 1966 salan Komploya Navneteweyî´ de, axaftinên rayedarên rûs ên wan hevdîtinan, wiha hatine nivîsîn: ”Tu hêzek li cîhanê, nikare jiyana Ocalan bike nav xeteriyê. Dewleta tirk ku ji paşeroja xwe ders negirtiye, pêkutî û komkujiyên li dijî gelê kurd didomîne. Rêveberên dewleta tirk, rêberê Artêşa Rizgariya Kurd û Şoreşa Kurd Abdullah Ocalan, ji xwe re kiriye armanc û êrîşan dike. Dewleta tirk bi pêşxistina krîza li dijî Sûriyê re, dixwaze parazvanê mafên mirovahî û rewa yên gelê kurd Abdullah Ocalan bê radestkirin. Bi vî rengî pîlan dide ku wî tune bike. Ev helwest, berdewamiya polîtîkaya Kemal Atatirk e. NATO, di bin navê şerê li dijî terorîzmê de, hewl dide ku welatên Rojhilata Navîn bike bin kontrola xwe. Em polîtîkayên êrîşkar ên dewleta tirk ên li dijî rêberê rêzdar ê gelê kurd Abdullah Ocalan dimeşîne, protesto dikin. Em her wiha bang li Neteweyên Yekbûyî dikin ku bi bihîstyarî li ser vê mijarê rawestin û jenosîda li dijî gelê kurd bidine rawestandin.”

Bazariya li ser Ocalan

Di 28ê îlona 1998an de, ji Federasyona Rûsyayê, ji asta bilind, di bin serokatiya Serokê Partiya Demokrat a Lîberal Jîrînovskî de heyetek hat Tirkiyeyê. Ev hatin, di çapemeniya tirk de mîna ´Serdana bi armanca pêşvebirina têkiliyên bazirganî yên di navbera Tirkiyeyê û Rûsyayê de´ hat binavkirin. Lê piştre bi hin belgeyên ku aşkere bûn re pesend bû ku armanca vê gerê bazariya li ser Ocalan bûye. Piştî vê gera Tirkieyeyê, Jîrînovskî, Mîtranof û rayedarên îstixbarata rûs, êdî gelek caran diçûne mala ku Ocalan lê dima û jê daxwaza derketina ji Rûsyayê dikirin. Ji ber êdî derfetên mayîna Ocalan a li Rûsyayê jî nemabûn, ji bo welatek din lêgerîn û lêkolîn dest pê kiribûn.

Piştre rayedarên PKKê ji Ocalan re pêşniyaza Qibrisê û ji nû ve Yunanistanê birin. Lê ev dever ne guncan bûn û dev ji vê ramanê hat berdan. Bi dû vê re, biryar hat guherandin û berê rêgeha Ocalan vê carê ket Ewropayê. Lewra beriya bi du heftiyan hevpara hukûmeta Îtalayê Partiya Kesk, her wiha Partiya Çep a Demokrat, Partiya Komunîst, Partiya Gelparêz, gelek siyasetmedarên ku di nav wan de endamên meclîsên şaredariyan hebûn û rêxistinên civakî yên sivîl, Ocalan vexwendibûne Îtalyayê.

Ji ser Qibrisê re pîlana tunekirinê

Di navbera ji nûneriya ERNKê Ahmet Yaman û Serokwezîrê Îtalyayê Massimo D'Alema de bi telefonê derbarê Ocalan de ku dê çewa biçe Îtalyayê û dê çiqasî li wir bimîne de axaftinek hat kirin. Di daxuyaniyên ku piştre hatin kirin de diyar bû ku di vê axaftinê de, Massimo D'Alema wiha gotiye: ”Dê hatina Ocalan me bike nav tengasiyê, lê em çi bikin, ka bila bê.”

Roja 10ê mijdarê li Tirkiyeyê jî, Serokwezîrê wê demê Mesud Yilmaz di axaftina xwe ya koma meclîsê ya partiya xwe de welatên Ewropayê ku îhtimala çûyina Ocalan heye, tehdît kir û bi gotina: ”Polîtîkaya li dijî Sûriyê hatiye meşandin, dê li dijî van welatan jî bê meşandin” xwest welatên Ewropayê çavtirsî bike. Rayedarê îstixbarata Rûsyayê Heba Çili jî dabû zanîn ku ew Ocalan ji bo Qibrisê amade dikin û ji bo biçe wê derê jî, divê bi ser Tirkiyeyê re derbas bibe. Ocalan bi xeteriya vê yekê hesiyabû û da xuyakirin ku talûkeya danîna vê balefirê li Enqereyê an jî, xistina wê heye, loma jî vê pêşniyazê red dike û dixwaze biçe Îtalyayê. Lê pê dane zanîn ku bi balefira ji bo Qibrisê hatiye amadekirin, nikare biçe Îtalyayê. Ocalan vê carê berê xwe dabû Îtalyayê.

MOSADê ciyê Ocalan ragihand

Hîn ev hemû hevdîtin didomiyan, MOSADê ragihand ku Ocalan li Rûsyayê ye. Mesud Yilmaz, beriya civîna Lijneya Wezîran, civîneke çapemeniyê li dar xist û da zanîn ku Ocalan li Rûsyayê ye û ev yek ji aliyê îstixbaratên hevkar ve ji wan re hatiye ragihandin. Bi vê daxuyaniyê re aşkere bû ku MOSADê ev yek ji Enqereyê re ragihandiye.

Piştî hebûna Ocalan a li Rûsyayê aşkere bû, wî ji mala Jîrînovskî derxistin, li 15 kîlometir rojavayê Moskovayê, li Odinsovo'yê, li maleke taybet ew bi cî kirin.

Piştî li vê malê hat bicîkirin, hevdîtinên bi rûsan re jî zêde bûn. Di hevdîtina bi Serokê Lijneya Ewlekariyê ya Rûsyayê Heba Çili re de, daxwaza îlticayê hat kirin. Lê Ocalan bi taybet li ser rawestiya ku vê daxwazê, mîna daxwazeke ferdî negirin û got: ”Eger hûn dê pirsgirêka kurd jî bipejirînin, vê daxwaza min bipejirînin.” Rûsan jî, li şûna bersivek bidin, vê yekê xwestin li demê belav bikin. Di vê navberê de aşkere bû ku hevdîtinên Rûsyayê bi Tirkiyeyê re berdewam in. Li ser vê yekê, Ocalan û hevalên xwe biryar dan ku ji mala li Odinsovo´yê derkevin. Piştî vê biryarê jî, Ocalan li maleka Serokê Lijneya Jeopolîtîk a Duma´yê parlamenter Aleksey Mitrafanof hat bicîkirin. Mal, ji aliyê îstixbarata Rûsyayê ve 24 saetan di bin kontrolê de dihate girtin. Ocalan bi vê axaftina xwe ve, sînyalên komployê jî dida: ”Em dê çewa van komployan bikaribin pûç bikin? Der û dora me bi bazirganên ku bazariya me dikin ve hatiye honandin.”

Li Ewropayê hewldanên ji bo dadgeha navneteweyî

Ocalan ku dawî li nîqaşên derbarê ji nû ve darazandinê de anî, daxwaz kir ku di platformeke navneteweyî de, aliyên kurd û tirk bi paşeroja xwe re rû bi rû bibin. Dewleta tirk jî û dewletên Ewropayê jî ne xerîbên vê daxwazê ne. Lewra dema ku Ocalan li Romayê bû, Serokwezîrên Îtalya û Almanyayê ´Hewldanên Ewropayê´ û xebatên dadgeha navneteweyî dabûne destpêkirin. Lê dema ku Ocalan ber bi Îtalyayê ve bi rê ketibû, dîsa DYA û Îsraîl di dewrê de bûn.

Balefira ku Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan, ji Nûneriya ERNKê ya Îtalyayê Ahmet Yaman, Ayfer Kaya, Mecit Mamoyan û Parlamenterê Partiya Komunist a Jinûveavakirinê Roman Montavanî tê de bûn, êvara 12ê mijdara 1998an, li Romayê danî. Lê piştre, di belgefîlma bi navê ´1966 sal şûn ve´ de ku di Med Tv de hat weşandin hat aşkere kirin ku beşa Ocalan birinê, beşa ku ji bo amerîkî û îsraîliyan bi taybet hatiye amadekirin bûye û ji bilî wan nehiştine tu kesekî/e din bikeve wê beşê. Bi vê re, asta mezinahiya vê komployê jî hêdî hêdî derdikete holê. Ev rewşa ku aşkere bû, yek ji faktorên herî berbiçav û aşkere bû ku ji destpêka rêwîtiya Ocalan a ji Moskovayê ve, Ocalan ji aliyê îstixbarata DYA û Îsraîlê ve ji nêz ve dihate şopandin.

Ocalan nasnameya xwe ya rastî da

Piştî li balefirgeha Leonardo Da Vinci danîn, Ocalan û yên pê re çûn buroya polîsan û nasnameya rastî ya Ocalan ji wan re aşkere kirin. Ocalan ku bi paseporteka bi navê ”Abdullah Sarikurt” rêwîtiyê dikir, li wir bi awayekî fermî daxwaza statuyeke siyasî kir. Wezîfedarên li wir jî, ji tevgerên wan diyar dibû ku ji xwe li benda Ocalan bûn û Ocalan û Yaman birine buroya polîsan. Piştî nîv saet jî bi wesayiyeta sivîl, birine Navenda Emniyeta Romayê. Li ser biryara Almanyayê ya girtinê, Ocalan hat girtin. Hema piştî vê girtinê, Yaman diyar kir ku Ocalan bi rê de hatiye, westandî ye û nexweş e, divê bibine nexweşxanê. Li ser vê yekê, rayedarên îtalî Ocalan birin Nexweşxaneya Dewletê ya Palestrînayê ku 40 kîlometre li derveyê Romayê ye. Ocalan li vê nexweşxaneyê muameleya girtiyek nedît û daxuyanî dane çapemeniyê, mêvanan qebûl kir. Ji bo têkiliyên navbera Hukûmeta Îtalyayê û PKKê sekreterê taybet ê Serokwezîrê Îtalyayê Massîmo D´Alema, Roberto Kuilo hatibû wezîfedarkirin.

Êdî wezîfedarên dewletê di dewrê de bûn

Ocalan ku li Yunanistan û Rûsyayê neçarî têkiliya bi rêxistinên îstixbaratê re bûbû, li Îtalyayê êdî bi rayedarên dewletê re rûbirû dibû. Bi van pêşkeftinan re, ji Partiya Keskan Luigi Saracani û endamê Partiya Çep a Demokratîk Guiliano Pisapia, doza Ocalan dane ser xwe û pêvajoya huqûqî dane destpêkirin. Dema Ocalan di nexweşxaneyê de bû, serokê wê demê yê Parlamentoya Kurdistanê ji Derveyî Welat Yaşar Kaya bi Ocalan re hevdîtinek kir û piştre diyar kir ku ”Serok di hevdîtina me de ji min re got ´Xoce diyar e dawiya vê pêvajoyê Tirkiye ye.´

Di vê navberê de, hemî cîhan pê hesiyabû ku Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan li Romayê ye. Kurdên ku li Ewropayê dijîn, bi kelecana dîtina Ocalan, ber bi Romayê ve herikîn. Her wiha ji bo girêdana xwe ya bi Ocalan ve bidine xuyakirin ku bi dorpêçkirineke navneteweyî ve rû bi rû mabû, li ser piyan bûn. Di serî de li Ewropayê, li gelek deverên cîhanê di bin navê ”Girêdana bi Ocalan ve” grevên birçîbûnê, xwepêşandan, meş û çalakiyên cur be cur hatine lidarxistin.

Dixwest xwînê bide rawestandin

Ev pêşveçûn ji aliyê Tirkiyeyê ve jî bi awayekî awarte dihate şopandin. Bi çûndina Ocalan a Romayê re, Tirkiyeyê doza radestkirina Ocalan ji Romayê kir ku di dema xwe de statuya penaberiya siyasî dabû M. Kemal Ataturk. Li ser vê yekê, di roja çaran a hatina Ocalan a Romayê de Serokwezîr Massîmo D´Alema civîneke çapemeniyê li dar xist û diyar kir ku dê Ocalan radestî Tirkiyeyê nekin.

Di dema ev daxuyanî dihat dayîn de, nûçeyeka Ajansa Nûçeyan ANSA´yê dane ber Massîmo D´Alema. Nûçe derbarê nameya Ocalan a ji D´Alema re şandibû dinivîsî. D´Alema vê nameyê li pêşberî çapemeniyê xwend. Ocalan di nameyê de van gotinên dîrokî digotin: ”Ji bo rawestandina terorîzmê, ez amade me ji destê min çi bê bikim. Ez ji bo rêyeke çareseriya siyasî ya ji bo vê pirsgirêkê bibînim, hatime Îtalyayê. Ev pozîsyona PKKê ye û ji bo derketina ji rewşa bi xwîn jî, derfetek e. Ez hêvîdar im mirovahî, di destpêkê de çavdêriya Neteweyên Yekbûyî, Yekîtiya Ewropayê û hêz û saziyên mîna wan ên alîgirên mafên mirovan û demokrasiyê ne pêk bîne û eger pêkan be, vîna wan bike nav tevgerekê.”

DYA´yê nerazîbûneka tund nîşanê vê nameyê da

Piştî D´Alema vê nameyê xwend, rola Îtalyayê bi van gotinan anî ziman û soza ku dê Ocalan neyê radestkirin da: ”Eger ji bo çareseriya vê pirsgirêkê li rêyên aştiyane digerin, Îtalya ji bo vê amade ye. Em ê rewşa derbarê Ocalan de, li gor qanûnên xwe çareser bikin. Em welatek demokratîk in û ji qanûnan re rêzdar in. Îtalya serî ji pêkutiyan re pêl nake. Radestkirina ji welatekî ku cezayê darvekirinê lê heye re, ne pêkan e.”

D´Alema wisa digot, lê DYAyê di cî de nerazîbûna xwe ya li dijî nameya Ocalan diyar kir. Berdevkê Wezareta Karê Derve ya DYA´yê James Rubin derbarê mijarê de daxuyaniyek da û cara yekem bi fermî qala radestkirina Ocalan û darizandina wî dikir.

Biryara girtinê hat rakirin

Di vê navberê de Almanya ku bi biryara girtina navneteweyî li Îtalyayê bûbû sedema girtina Ocalan, daxuyaniyeka nû belav kir û diyar kir ku wan vê biryara xwe bi biryareka ku armanca wê ne îadekirine re, guherandine. Hukûmeta Almanyayê, daxuyaniya Serokwezîrê Îtalyayê ya ku ev bûyer ji bo çareserkirina pirsgirêka kurd dikare bibe sedemeka baş, mîna sedema vê biryara xwe ya nû nîşan da û daxuyand ku ev mijar, mijareka tevlîhev e û bi radestkirineka navneteweyî nikare bê çareserkirin.

Bi vê yekê re, biryara girtina Ocalan jî hat rakirin û bi şertê ku dernekeve derveyê Romayê, li malekê hat bicîhkirin.

Li ser biryara Îtalyayê ya radestnekirina Ocalan ji Tirkiyeyê re, bi talîmata taybet a Qesra Spî, Yekemîn Cîgirê Wezareta Karê Derve ya DYA´yê Talbortt çû Romayê. Dîplomatê DYA´yî, bi Wezîrê Karê Derve yê Îtalyayê Lemberto Dini re hevdîtinek kir, Ocalan mîna terorîst binav kir û bi vê gotinê ”Ev kes divê demildest radestî Tirkiyeyê bê kirin û cezayê kiryarên xwe bikşîne.” hişyariyeke tund da Îtalyayê.

Tirkiyeyê li çaralî lez dabû çalakiyên boykotkirina malên Îtalyayêû şerekî aborî li dijî Îtalyayê da destpêkirin

DOSYA: 2

Ji Yilmaz banga boykotê

Di vê navberê de li Tirkiyeyê pêleka mezin a nîjadperest li dijî Îtalyayê rû da. Mesut Yilmaz di civîna Lijneya Rêveberiya Biryarên Navendî de bi gotina ”Divê Tirkiye hemû hêza xwe ji bo pêkutiyek li dijî Îtalyayê bikar bîne, ji bo vê jî saziyên alîgirên dewletê divê bikevine nav tevgerê, boykoteka aborî bê pêşxistin û tirkên li nav welêt û derî welêt bikine nav tevgerê” vê pêvajoyê da destpêkirin.

Tirkiyeyê li çaralî lez dabû çalakiyên boykotkirina malên Îtalyayêû şerekî aborî li dijî Îtalyayê da destpêkirin.

Li ser pêkutiyên DYA û Tirkiyeyê, muxalefeta rastgir a Îtalyayê jî, ji bo dersînorkirina Ocalan dest bi pêkutiyan kir.

Partiya muxalefetê ya Silvio Berlusconi Forza Îtalia pêkutiyan dikir ku Ocalan teqez nikare li Îtalyayê bijî.

Ji D´Alema pêşniyazên çareseriyê

Li dijî hemû van pêkutiyan jî, D´Alema di axaftina xwe ya parlamentoyê de li ser grîngiya helwesta Ocalan a li dijî terorîzmê rawestiya û got; ”Ocalan dadgeheka navneteweyî dixwaze; ev grîng e.” D´Alema di axaftina xwe de her wiha diyar kir ku hêza Îtalyayê ya ji bo çareserkirina vê pirsgirêkê heye û dikarin vê pirsgirêkê, bi hêzên navneteweyî re çareser bikin. D´Alema ji bo vê jî 3 pêşniyaz kirin.

Dadgeha Ad Hoc´ê, ango dadgeha ku dê bi tenê li ser rewşa Ocalan raweste. Danîna dadgeheka navneteweyî. Dana wî ya welatekî sêyemîn ê Ewropayê.

Daxwaza dadgeheka navneteweyî

Derbarê rewşa Ocalan de hevdîtina herî grîng, di navbera Serokwezîrê Almanyayê Gerhard Shroder û Serokwezîrê Îtalyayê Massîmo D´Alema de bû. Serokwezîrên her du welatan ku di civîna bilind a Bonn´ê de hatin ba hev, dane xuyakirin ku di vê civînê de biryar ji bo dadgeheka navneteweyî hatiye dayin. Di civîna çapemeniyê ya piştî civîna bilind de daxwaz kirin ku, bi rêzgirtina ji yekbûna axa Tirkiyeyê re, divê ev pirsgirêk bê çareserkirin.

Ji bo vê jî, Serokwezîrên her du welatan dane xuyakirin ku ew alîgirên dadgehkirina Ocalan a li dadgeheka navneteweyî ne û ji bo çareseriya pirsgirêka kurd jî, di destpêkirina ”Hewldana Ewropayê” de jî hemfikir in. Piştre ku wezîrên her du welatan li hev rûniştin, dane xuyakirin ku ji bo Ocalan derkeve pêşberî dadgeheka navneteweyî dê bi hev re bikevine nav hewldanên grîng û ji bo vê jî du grûbên pispor hatine wezîfedarkirin û dê li Romayê dest bi xebatên xwe bikin.

Ewropayê dest bi hewldanan kir

Ev hewldana Almanya û Îtalyayê ku dixwestin derbarê pirsgirêrka kurd de ”Hewldana Ewropayê” bidine destpêkirin, ji aliyê Tirkiyeyê ve bi hêrseka mezin hat pêşwazîkirin û vê rewşê bi Grûba Qeyranê ya Navneteweyî ku di bin kontrola DYAyê de hatibû damezrandin re dane zanîn. Civîn lez girtibûn û tehdîtên ku ji van civînan derdiketin bi rêya çapemeniyê gelek caran dihatine weşandin. Di heman demê de li Tirkiyeyê, di bin serokayetiya Serokkomarê wê demê Silêman Demirel de Civîna Lijneya Ewlekariya Neteweyî hat lidarxistin. Demirel, Ewropayê bi pêşxistina cudakariya etnîkî tewanbar kir û bi paqijiyeka etnîkî jî, tehdît kir.

Almanya û Îtalya, piştî ku çend caran ji bo danîna dadgeheka navneteweyî biryar dan, ji bo çareserkirina pirsgirêka kurd, dest bi hewldanan kirin. Ocalan jî vê biryarê pejirandibû û dabû xuyakirin ku ew dixwaze her du alî di platformekê de bêne ba hev û rastiyên dîrokî zelal bibin.

Almanyayê di kêliya dawî de bi paş ve gav avêt

Serokwezîr D´Alema û Serokwezîrê Almanyayê Gerhard Schröder ji bo damezirandina dadgeheka navneteweyî û di heman demê de bi vê dadgehê re paralel ji bo çareseriya pirsgirêka kurd pêkanîna konferanseka navneteweyî, biryar dabûn. Gavên pratîk yên van karan dê ji aliyê Îtalya û Almanyayê ve bihatana avêtin û welatên din jî dê destek bikirana. Piştî serdana D´Alema ya Almanyayê, Wezîrê Karê Derve yê Almanyayê bi komîsyoneke huqûqê re çû Romayê û bi komîsyona huqûqê ya ji aliyê Îtalyayê ve jî hatibû amadekirin re, dest bi karê hevpar kirin.

Xebatên komîsyonan sê roj ajot. Lê piştî sê rojan komîsyonan xebatên xwe fesix kir. Cara yekem Almanyayê ji vî karî bi paş ve gav avêtibû. Li hember vê helwesta Almanyayê, welatên ku dê destekê bidana jî, xwe paşve kişandin. Xebatên ku hatibûne destpêkirin jî, pê re têk çûn. Ev hewldan tu encam neda, lê D´Alema xebatên xwe yên ji bo desteka welatên din bigire, domand.

D´Alema bi dorê, bi Serokê Komîsyona Yekîtiya Ewropayê J. Santer, Serokkomarê Fransayê Jacques Chirac, Serokwezîrê Îspanyayê Jose Maria Aznar, Serokwezîrê Îngilistanê Tony Blair re dest bi hevdîtinan kir. Di hemû van hevdîtinan de, serokên van welatan nêzîkahiyeke erênî nîşan didan. Ev welat, rêya Îtalya pê ve diçû, destek dikirin.

”PKK çi dixwaze?”

Di vê navberê de Ocalan jî ji bo Ewropa bikaribe rola xwe bilîze û ji bo astengiyên ku wisa tê zanîn ji PKKê bingeha xwe digirin ji holê rake û di heman demê de xizmetê ji çareserkirina pirsgirêkê re bike, pêşniyazên xwe ji raya giştî re aşkere kir. Ev pêşniyazên ji 7 xalan ku bû bersiv ji pirsa raya giştî ya cîhanê ya ”PKK çi dixwaze” re, ev bûn:

Operasyonên leşkerî yên li dijî herêmên kurdan bêne rawestandin. Vekirina rê ya li ber vegera mirovên ji cî û warên xwe hatine koçberkirin. Ji holê rakirina parastvaniya gundan. Bi fermî naskirina nasname, ziman û çanda kurd. Avakirina azadî û piranîgiriya olê.

Ocalan, di axaftina xwe ya 20. salvegera damezirandina PKKê de jî, derbarê dadgeheka navneteweyî de, wiha gotibû:

”Ez ê, di dadgeha Ewropayê de van tiştan ji bo hemû mirovahiyê bînime ziman. Ez êvê dadgehê bidime damezirandin, ango divê çi bê kirin, li gor pêdiviyên wê ez ê vê hesabê bidim. Kî ne kujer? Çewa kujer in? Ez ê van vebêjim. Eger mirovahî neketibe dê edalet pêk bê. Eger gelê tirk jî birastî jî dixwaze bijî, divê hinekî bi ser xwe ve bê. Eger naxwazin rê li ber zêdetir êşan vekin, divê bi lez êdî bi avakirina hukûmeteka nû dibe, bi demokrasiyê dibe, em van mijaran ji nîqaşê re vekin. Ji bo vê rêyeka din jî tuneye. Dê di nav sînga gelê tirk de jî mewzî bêne bidestxistin û dê ev teyfeya bi lanet biçe. Bi mirina min re rê li ber vê yekê nayê girtin. Ez careka din bang li gelê tirk jî dikim ku li ser vê rêyê biponijin, li şûna di şerekî dijwartir de her tiştî wenda bikin, bila bi şanaziya xwe, bi gelên din re di nav wekhevî û aştiyê de bijîn.”

”PKK nikare ji derveyê çareseriyekê be”

Ocalan derbarê çareseriya pirsgirêka kurd a bi rêyên aştîxwaz de lez dabû hewldanên xwe û nameyek ji Serokwezîrê Îngilistanê Tony Blair û yek ji Serokê DYAyê Bill Clinton re şandibû.

Ocalan di nameyên xwe de dida zanîn ku ew bi armanca çareserkirina pirsgirêka kurd bi rêyên aştîxwaz, hatiye Îtalyayê û wiha didomand: ”Ez di wê baweriyê de me ku bi taybet ji bo avêtina gavekî ku pir dereng maye lê ji bo gelê kurd ê li Tirkiyeyê pir grîng e, hatina min a Îtalyayê mîladek e. Weke ku hûn jî dizanin hukûkmeta Tirk guh neda bangên me û yên civaka navneteweyî ji bo dawîlêhatina şerê ku ev 15 sal in didome. Ez ne di wê baweriyê de me ku pirsgirêka kurd bêyî bê nîqaşkirin, bikaribe bê çareserkirin. Ez li dijî her cure terorî me. Ji bo yekser bidime rawestandin jî, amade me her tiştî bikim. Agirbesta yekalî ya di 1ê îlona sala 1998an de hat îlankirin, hîn jî derbas dibe. Li gel hemû provakasyonên Enqereyê jî, em di çareseriyeke bi rêyên aştîxwaz de bi îsrar in. Lê divê bê zanîn ku bêyî tevlîbûna PKKê jî, pêkhatina vê yekê ne pêkan e.

Em dikarin bi rola we ya dîplomatîkî û navbeynkariyê, pir zûtir bigihêjine vê armancê.

Bi hêviya ku hûn dê destekê bidine hewldanên me yên ji bo çareseriya pirsgirêka kurd a bi rêyên siyasî, li benda bersiva we ya erênî me.”

Derbeya ajanan li hewldanên Îtalyayê

Hewldanên Îtalya û Almanyayê yên ji bo çareseriya pirsgirêka kurd dadgeheka navneteweyî bi ser neketibû û deriyên hemû welatan, li ruyê kurdan hatibû girtin. Ocalan ji aliyê hêzên navneteweyî ve hatibû dorpêçkirin. Yek ji piyên komployê yên herî grîng ku ji hêla kurdan ve hatibû avakirin Mahîr Welat û Mecît Mamoyan jî derbeyeka mezin li Ocalan dan û ew kirin tora serwîsên îstixbaratê.

Îtalyanî dane zanîn ku wan li aliyê bakur ji bo Ocalan çewlikekê amade kirine û wêneyên vê çewlikê nîşanê Ocalan dan. Lê îtalyanî di heman demê de şertek jî dane ber Ocalan ku ´di dema li wê çewlikê bimîne de divê siyaseteka aşkere neke û zêde daxuyaniyan nede çapemeniyê, wê demê ev pîlan dikare bê pêkanîn.´ Ocalan şertên wan pejirand û da xuyakirin ku, ew dikare li wê çewlikê bimîne. Lê, Macît Mamoyan û Mahîr Welat li vir dikevine dewrê û dibine sedema têkçûna vê pîlanê. Îrfan Dogan di pirtûka xwe ya bi navê ”Piştî 1966 salan Komploya Navneteweyî” de, rola Mahîr Welat û Mecît Mamoyan aşkere dike. Di pirtûkê de wiha tê nivîsîn; ”Mecît û Mahîr bi serê xwe, bi îtaliyan re têkilî danîn û bi gotina ku îtalî ne pêbawer in, alternatîfa Rûsyayê baştir e, zorê dane ser Ocalan.”

Mecît Mamoyan îdîa dikir ku Moskova ewle ye û amadekariyan jî kirine. Îtalî jî wiha bersivê didanê; ”Hûn dibêjin Moskova ewle ye, lê me mirovên xwe şandin wê derê, tu amadekarî tunene li wir.” Mecît Mamosyan piştî nîqaşa bi îtaliyan re, bi gotinên mîna ”Em divê bi lez ji vê derê derkevin. Li Moskovayê her tişt amade ye, îtalî pirsgirêk derdixin.” hewl dida atmosfereka ne ewle biafirîne. Li gel van hemû dîalogan, dîalogên îtaliyan yên bi rayedarên PKKê re jî, di vê pirtûkê de cî digirin. Îtalî, di hişyarkirina xwe ya derbarê Mecît Mamoyan de ji rayedarên PKKê re, bi vê gotinê ”hûn li ser bifikirin ka hûn bi kî re dixebitin. Hûn vî mirovî nas nakin” peyama ku ev mirov ne ewle ye didan. Lê ev hişyarî, bi hinceta ku ´di nav wê xirecirê de hat jibîrkirin´, ji Ocalan re nehat ragihandin.

Metirsiya şerê bi îtalyaniyan re

Mecît Mamoyan û Mahîr Welat ku di pêvajoya Romayê de her tim bi hev re tevdigeriyan, timî di nav hewldana afirandina metirsiya şerek bi îtaliyan re bûn. Helwesta Mahîr Welat a li dijî kadroyên PKKê û li dijî rayedarên îtalî jî her hişk û jihevdexistin bû. Hevdîtineka wî ya bi rayedarên îtalî re jî, wiha hat tomarkirin: ”Em ji we bawer nakin, em ê Serok ji vir bibin.” Li hember van gotinan rayedarên îtalî jî bi îsrar wiha dibêjin: ”Heya garantiyek ewlekariyê nebe, em ê Ocalan neşînin.” Lê Mahîr Welat dest bi tehdîtan dike wê demê: ”Hûn me nas nakin; astengiyan dernexin.”

Di vê navberê de, çend roj mabû ji temambûna dema radestkirina Ocalan re, Almanyayê biryara xwe ya girtina Ocalan a navneteweyî, bi temamî rakir. Dadgeha Îstinafê ya Romayê jî ku vê biryarê nirxand, 16ê çileyê Ocalan serbest berda û ragihand ku ew êdî mirovek azad e. Bi vê biryarê re êdî neçariya ragihandina ciyê mayîna xwe ya Ocalan jî, nemabû. Lê ev biryar di heman demê de nîçaneya dafikekê jî bû. Lewra Îtalya êdî ji berpirsyariya Ocalan rizgar bûbû.

Hewldana ecêb a filistîniyan

Bi vê biryarê re êdî çûyina Ocalan a ji Romayê hat nîqaşkirin. Hukûmeta Îtalyayê di bin pêkutiyeka mezin de bû û pêşniyaz dikirin ku Ocalan derbasê welatekî din bibe. Di vê pêvajoyê de, komek filistînî ku qet di hesaban de nebûn, ji nişke ve ketin dewrê. Filistîniyek bi navê Besam Ebû Şerîf ku îdîa dikir ew milê rastê yê Erefat e û kesên pê re, li gel Emîn´ê sûriyeyî çûn Romayê û daxwaza hevdîtina bi Ocalan re kirin. Koma ku çûbûn Romayê digotin ku ew bi agahiya Arafat hatine û hukûmeta Îtalyayê ji wan alîkariya dîtina ciyekê xwestiye û eger bê pejirandin, dê ew jî mîna hukûmeta Îtalyayê, dest bi lêgerîna ciyekê bikin. Ocalan jî li ser vê bingehê destûra xebata wan da. Di hevdîtina duduyan de, gotin ku Arafat ji bo çareserkirina pirsgirêkê, dê di navbera Tirkiyeyê û kurdan de navbeynkariyê bike. Armanca wan ew bû ku li ba rayedarên îtalî, ji Ocalan destûra cîgirtinê bigirin. Rayedarên filistînî, di hevdîtina duduyan de dane zanîn ku wan li Xirwatistanê ciyek eyar kirine. Lê Ocalan bi bersiva ”Ev lîstikeka Filistînê û Tirkiyeyê ye, red bikin.” helwesta xwe diyar kir. Ocalan ku bi vê helwesta filistîniyan aciz bûbû, aciziya xwe ji yên ba xwe re wiha anîbû ziman: ”Ev filistînî ne durust in. Ev hewl didin hukûmeta Îtalyayê wisa bidine bawerkirin ku ew dostên me yên nêzîk in û di çarçoveya pîlanên Tirkiyeyê de kar dikin.”

Operasyonên li dijî PKK´ê

Di vê navberê de PDK û YNK jî tevlî pîlana vê komployê bûbûn. Xala sereke ya civînên li Tirkiyeyê bi MÎTa tirk re dikirin PKK bû. Li gel agirbesta PKKê ku di 1ê îlonê de dabû destpêkirin, biryar dabûn ku li dijî PKKê dest bi operasyonan bikin. Piştre, Celal Talabanî û Mesud Barzanî, li Washingtonê li hev dane rûniştandin û piştî vê civînê dane xuyakirin ku wan dawî li pirsgirêkên navbera xwe anîne û li hev kirine. Lê YNK û PDK piştî vê lihevhatina li Washingtonê, venegeriyan herêmên xwe. Ocalan vê rewşê mîna lingekî komployê nirxand û di daxuyanyeka xwe ya piştre de jî wiha got: ”Hevpeymana Washingtonê di rastiyê de yek ji belgeyên herî gemar a xapandina kurdan e. Li holê tu peymaneka wisa ku dê pêk bê tune. Tenê, ji bo jiholêrakirina îhtimala berxwedanek, yekîtiyek li Kurdistanê, nêçîrek e avêtine ber wan. Diviya di 20ê îlonê de vegeriyana herêmê, lê venegeriyan. Lewra ji aliyê mamosteyên wan ên aqil ve hatiye gotin ku ´Piştî Apo temam bû û piştî Sûriye û hin deverên din hatin xistin herin. Ew der yên we ne, bikevinê.´ Ew jî xwedî wê kesayetê ne ku bi vê gêjbûnê û xefletê, ketin nav van pîlan û lîstikan.”

”Em ji Ewropayê re giran hatin”

DOSYA: 3

”Em ji Ewropayê re giran hatin”

Di 66 rojên ku li Îtalyayê derbas bûn de pirsgirêka kurd û PKK hatin nîqaşkirin û gelek hewldanên ji bo çareseriyê jî hatin rojevê. Lê dewleta Îtalyayê li hemberî ji hundir pêkutiyên muxalefetê û ji derve pêkutiyên DYA û Tirkiyeyê, bi paş ve gav evêtibû. Li ser vê yekê, careka din lêgerînên ji bo welatekî alternatîf dest pê kiribûn. Gotinên Ocalan ”Em ji Ewropayê re giran hatin” jî diyar kiribû ku dê rotaya wî êdî ne Ewropa be.

Bi vî rengî rota, careka din çû ser Rûsyayê ku 66 roj berê jê derketibû. Ocalan di 16ê çileya paşîn de ji Balefirgeha Champigno´yê bi balefireka taybet ji Romayê derket. Sedema ku careka din berê xwe dabû welatekî ku berê wî nexwestibû, lingê komployê yê kurd bû. Lewra vegera Ocalan a Rûsyayê bi pêkutiyên qanîkirinê yên endamê ERNKê Mecît Mamoyan û Mahîr Welat pêk hatibû.

Îstixbarat di dewrê de ye

Dema Ocalan cara duyem çû Rûsyayê, toreka serwîsên îstixbaratê amade bû. Çûyina Ocalan a Rûsyayê di demeka pir kin de li her deverê belav bû. Ocalan ku li rêyeka derketinê ji Moskovayê digeriya, biryara xwe ya çûyina Kurdistanê ku di dema derketina ji Sûriyê de girtibû, careka din anî rojevê û bi civînekê jî biryara vê yekê da. Tu amadekariyên ku Mahîr Welat îdîa kiribû li Rûsyayê tunebûn. Bi hatina Ocalan re, dijberî tiştên jê re hatibû gotin, Rûsyayê jî careka din da xuyakirin ku ew dê Ocalan nepejirînin. Biryar hatibû dayîn ku dê bi ser Ermenistan û Qerabaxê re derbasê Kurdistanê bibin. Lê piştî li balefirê siwar bûn, rotaya balefirê ji derî kontrolê veguherîbû ser devereka din û Ocalan li Duşanbeyê peya kiribûn. Ocalan li vir bi temamî hatibû tecrîdkirin û êdî nedikarî biryarên xwe bi xwe bide. Her tişt ji derveyê wî bi pêş diket. Ocalan bi van gotinan, tecrîda 6 rojan vedigot: ”Min bikira barînî dê tu kesekî dengê min nebihîsta, bimirama, dê tu kesekî nekariya xwe bigihêjîne cenazeyê min.”

Roja 26ê çileya paşîn, beriya ji Duşambeyê veqetin ajanên KGB gefan dixwarin û daxwaz dikirin ku dotira rojê ji welatê wan derkevin.

Mahîr Welat roleka mezin lîst

Di dema hevdîtinan de pêşniyaza gelek welatên cuda li Ocalan dihate kirin. Di wê navberê de Mahîr Welat û Mecît Mamoyan zor didane ser Ocalan ku wî qaiyê çûna Moskovayê bikin. Piştî çend salan angaşteka wisa hate kirin ku Mecît Mamoyan ajanê Înterpolê yê li Ermenistanê ye.

Ocalan bi balefirgeheka taybet a Massîmo D´Alema, berê êvarê li Balefirgeha Gorkî ya Moskovayê peya bûbû. Beriya ku ji Îtalyayê veqete, li ser daxwaza rayedarên Îtalyayê Ocalan li ser rêya Rûsyayê di balefirê de nameyeka ji bo spasiya Massîmo D´Alema nivîsî û di nameyê de diyar kir ku ew bi daxwaza xwe ji Îtalyayê veqetiyaye. Ev name piştre gihîşt D´Alema. Hukûmeta Îtalyayê talîmat dabû pîlotên xwe ku eger Rûsya ji Ocalan re pirsgirêk derbixe, wî bibine welatekî din ku Îtalyayê destnîşan kiriye.

Ocalan piştî ji balefirgehê peya bû, ji aliyê parlamenterên Rûsyayê û Mahîr Welat ve bi gulan, bi merasîmekê hat pêşwazîkirin. Pêşveçûnên piştî wê dê nîşan bidana ku atmosfera heyî dijberî wê pêşwaziyê ye. Mahîr Welat di vê komployê de roleka mezin lîstibû. Ocalan di salên piştre de li Girava Îmraliyê di daxuyaniyeka xwe de derbarê Mahîr Welat de vê nirxandinê dikir: ”Ez dema li Romayê bûm min rola Mahîr Welat a di vê komployê de hest kiribû, lê di destê min de delîlek zelal tunebû, ji ber wê min vê şika xwe neanî ziman. Şaşiyên dîrokî yên Mahîr û dostê wî Mecît hene. Dema li Atînayê bûm jî hatin û em birin. Mahîr got ´rewş pir baş e, me 6 meh dem girtiye´ hukûmeta Îtalyayê jî pêkutiyan dikir û digot ´hûn neçin em ê we bigirin´. Mahîr negotibûna ez nediçûm.”

Ji her alî ve rêya Kurdistanê hat girtin

Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan, ji ber êdî tu rêya mayîna wî ya li Rûsyayê nemabû, careka din ket nav hewldanên vegera Yunanistanê. Serokê Serwîsa Îstixbaratê ya Yunanistanê Charalambos Stavrakakis ku nekarîbû pîlana Bukreşê pêk bîne, piştî ji KGBê agahî girt ku Ocalan di 28ê çileya paşîn de ji St. Petersburgê tê Atînayê, talîmat da Atînayê ku tedbîrên hişk bigirin.

Li ser vê yekê ji endamên EYB serbaz Savvas Kalenderides ji ber bi tirkî pir baş dizanî û Tirkiyeyê û PKKê jî ji nêzîk ve dinasî, bi tesbîtkirina cihê Ocalan hatibû wezîfedarkirin.

Di vê navberê de li Tirkiyeyê jî rojên awarte dihatine jiyîn, timî daxuyaniyên şaş ên ji armancê bi dûr bixîne didan. Musteşarê MÎTê Şenkal Atasagun 3ê sibata 1999an nûnerêrojnameya Hurriyetê yê Enqereyê Sedat Ergîn û nivîskar Emîn Çolaşan û nivîskarê Sabahê Yavuz Donat vexwend firavînê û ji wan re wiha got: ”Em gav bi gav li dû wî ne, li ser serê wî ne, dê bê girtin.” Ev axaftina ne fermî, di goşeya rojnemayê ya Emîn Çolaşan de hat weşandin. Ev axaftin jî dida xuyakirin ku MÎT derbarê her gavên Ocalan de dihate agahdarkirin.

Li Atînayê pêşwaziyeka germ a ji bo şevekê

Yek rêyeka bi tenê mabû li pêş Ocalan, vegera Yunanistanê. Ayfer Kaya bi amîralê teqawitbûyî Andonîs Naksakîs re hevdîtinek pêk anî û da zanîn ku jiyana Ocalan di nav metirsiyê de ye û divê ji nû ve vegere Yunanistanê. Li ser vê yekê, careka din bi balefireka ku hate kirêkirin, Ocalan li Balefirgeha Navneteweyî ya Atînayê danî. Naksakîs, Ocalan weke Musteşarê Wezareta Parastinê ya Rûsyayê Jenki V. da naskirin û wisa derxist. Amîralê berê Naksakîs, Ocalan bir gundê Nea Makri ku 40 kîlometir ji Atînayê dûr e.

Ocalan li wî gundî, li mala wêjevanê partîzanê berê Vula Damainako´yê 78 salî şevek ma. Damainako di Şerê Cîhanê yê Duyem de, li dijî artêşa Hîtler ku welatê wî dagir kiribû şer kiribû. Damainako û keça wî ya şêwekar Helenî Vassîlopulos di nivîsên xwe yên vê dawiyê de, heyraniyên xwe yên ji Ocalan re, wiha dihanî ziman: ”Taybetiyeke wî ya cuda hebû. Mirovek rûliken û germ bû. Ocalan ji min pirs kiribû ´ez li mala te dimînim, tu natirsî?´ min jî gotibû ez ditirsim ku ewlekariya jiyana te nikaribe bê girtin. Lewra derdor tijî ajan bûn. Min hêvî dikir ku welatê min serbixwe bûna û mafê penaberiya siyasî bidana Ocalan.”

Pîlana Pangalos

Li Atînayê jî, kêliyên bi hêrs û aloz dihatin jiyîn. Serokê Serwîsa Veşarî Stavrakakîs, li alîgirê xwe Sava Kalenderîdes geriyabû û pê dabû zanîn ku Ocalan li Yunanistanê ye û divê bi lez cihê wî hîn bibe. Kalenderidesê ku vê fermanê girt jî ji Naksakis daxwaz kiribû ku cihê Ocalan jê re bêje. Naksakîs cihê Ocalan jê re nabêje û li ser vê yekê ji serwîsa veşarî Covaras li gel du polîsan bi ser mala Naksakîs ve digirin û tahde lê dikin. Dotira rojê, bi halekî perîşan, di nav çamûrê de, bi kincên peritî diçe ba Ocalan, lê beriya ku biçe, bi Wezîrê Karê Derve Thedoros Pangalos re diaxive û jê daxwaza destûra mayîna Ocalan li welatê wan dike. Pangalos jî da zanîn ku ew dixwaze Ocalan bibîne û vê peyamê bi Naksakîs re ji Ocalan re dişîne: ”Hûn bi xêr hatin welatê me. Em dixwazin bi we re hevdîtinek bikin. Pêdiviyên huqûqî çi bin dê bêne pêkanîn. Em ê pêvajoyek mîna ya Îtalyayê bidine destpêkirin, wê nêzîkahiyeka cudatir nebe. Em dixwazin li ser vê bingehê derbarê rewşa we de aşkere biaxivin.”

Ocalan wisa raman kir ku ev hevdîtin dikare erênî be û bi gotina; ”Eger bi rastî jî mîna Pangalos dibêje pêş bikeve, dê ji bo her du gelan jî baş be.” û daxwaza hevdîtinê pejirand. Lê beriya biçe hevdîtinê Pangalos çû ba Serokwezîr Kostas Simitis û jê re got; ”Di destê me de bombeyek heye, em çi jê bikin?” Li ser vê yekê Simitis daxwaz kir ku divê Ocalan bi lez ji welatê wan derkeve.

Di vê navberê de Naksakis ji bo hevdîtina bi Pangalos re, Ocalan bir mala xwe.

Alternatîfa herî dawî Hollanda

Li mala Naksakis, dijberî gotinên Pangalos, Stavrakakis ji Ocalan daxwaz kir ku gavek zûtir ji Yunanistanê derkeve. Piştî Ocalan dît ku destûra wî ya mayîna Yunanistanê nadin, pêşniyaza xwe ya çûyina Hollandayê ji rawedaran re got. Ocalan, bi armanca derkeve ber dadgeheka navneteweyî Hollandayê jibartibû. Ji ber Welatekî Ewropayê bû, Yunanistan pêşî vê pêşniyazê red kir, pişt re jî pejirand. Piştî vê, careka din ji bo çûyina Ewropayê pêvajo dest pê kiribû. Dê balefirek Ocalan ji Atînayê bibira bajarê Mînksê yê Rûsyaya Spî, ji wir jî balefireka duyem dê wî ji Mînksê bigirta û bibira bajarê Laheyê.

Roja 30ê çileya paşîn ku Ocalan ji nû ve ji Yunanistanê derbasê Rûsyayê bû, li Davosê Feroma Aborî ya Cîhanê hebû. Di vê forumê de, di navbera Serokwezîrê Rûsyayê Yevgeni Primakov û şirketên petrolê yên DYAyê de, derbarê rewşa Ocalan de bazarî dest pê kiribûn.

Rûsyayê dizanîbû ku hebûna pirsgirêka kurd, di dabeşkirina petrolên Hezarê de pirsgirêkên ewlewî derdixe holê û hebûna Ocalan a li welatê wan, di mijara dabeşkirina petrolên Kafkasê de, kir mijara bazariyê. Ev yek, bi nûçeya rojnameya aboriyê ya Rûsyayê Komersantê jî, piştrast dibû.

Hollandayê balefirgehên xwe girt

Dema li balefirgeha Mînksê peya bûn, balefira ku diviya biçûna Laheyê tunebû. Lewra ji balefirgehên Hollandayê û yên Rûsyaya Spî, destûra balefiran nehatibû dayîn. Piştre berdevkê Balefirgeha Zestienhovenê Mr. Breedveld da xuyakirin ku binkeyên balefirgehên Hollandayê ji danê êvarê û vir ve ji firînan re hatiye girtin. Li ser vê yekê Ocalan neçar ma û vegeriya Rûsyayê. Li ser pêkutiyên ku divê Ocalan demildest ji welat derkeve, heman balefir vê carê jî çû li Girava Korfuyê danî.

Ocalan ku şandin Girava Korfuyê, li navenda îstixbaratê ku baregehên leşkerî yên DYA û Îngilistanê lê bûn, hat girtin. Ocalan, li Korfuyê muameleya girtiyekî dît û destûra wî ya derketina ji vê giravê jî nedihat dayîn. Ocalan daxwaza xwe ya çûyina Kurdistanê careka din anîbû ziman, lê guh nedabûn vê daxwazê jî.

Civîna awarte

Di vê navberê de li Enqereyê, li Avahiya Serokwezaretê, Serokwezîrê wê demê Bulent Ecevît û koordînatorê operasyona li dijî Ocalan Serokê Serfermandariya Giştî Yaşar Buyukanit li hev rûdiniştin. Di encama vê hevdîtinê de jî, tu daxuyanî wê demê nedane raya giştî. Piştre Musteşarê MÎTê Şenkal Atasagun daxuyaniyek da û got; ”Hukûmeta Simitis û îstixbrata Yunanistanê li gel me ne. Ew naxwazin derdek li serê Yunanistanê vebikin.”

Yunanistanê berê rotayê da Efrîkayê

Sava´yê îstixbaratê li Girava Korfuyê çû ba Ocalan û vê carê jê re got; ”Em bi ser ketin. Ez bi Pangalos re axivîm, lêborîna xwe ji we dixwaze. Me çareseriyek dît.” û da zanîn ku berê rotayê dane Efrîkayê. Ocalan pêşî li dijî vê pîlanê derdikeve, lê piştre bi hêviya ku dikare bibe hêviyekê û ji neçarî, dipejirîne. Li gor vê pîlanê dê pêşî Ocalan bişandana yek ji welatên Efrîkayê û ji wir jî derbasê Komara Efrîkaya Başûr bikirana. Yunanî derbarê vê yekê de garantî didan, lê qet qala Kenyayê nedikirin û bi tenê digotin Efrîka. Lê roja 2ê sibatê, rotaya balefirê dane ser Kenyayê. Li gel Ocalan di balefirê de Melsa Denîz, Îbrahîm Bayar, qibrisiyek bi navê Aristos Aristou û hevser Kava Kanaderisdes hebûn. Ocalan birin mala balyozê Yunanistanê George Costoslas. Lê dema Costoslas Ocalan li pêşberî xwe dibîne, jê re wiha dibêje; ”Ez di NATOyê de, li serê yekîneya ku ev 20 sal in li ser te lêkolîn dikin im. Ez li asîmanan li te digeriyam, vaye tu li vir li hemberî min î.” Costoslas, bi van gotinên xwe destnîşan dike ku ber bi dawiya komployê ve hatine.

Tirkiye hatibû agahdarkirin

Heman roja ku Ocalan li mala Costas hat bicîhkirin, jê daxwaz hat kirin ku ji wê malê jê derkeve û li mala papazekî Yunanî bi cî bibe. Nûnera ERNKê ya Ewropayê Şemse Kiliç ku ji 10ê sibatê ve li Kenyayê li ba Ocalan bû, di pirtûka Îrfan Dogan a bi navê ”Piştî 1966 salan komplo” de, derbarê rola Costaslos û Sava´yê îstixbaratê de wiha dibêje: ”Hukûmeta Yunanistanê bi yek armanceka bi tenê Costaslos û Sava li ba Serokatiyê digirtin. Hukûmeta Yunanistanê derbarê xapandina Ocalan de van her du mirovên xwe jî têra xwe zîrek didîtin. Balyoz, ji bo Serokatiyê bide bawerkirin û biryaran pê bide pejirandin pir hewl dida.”

Li Tirkiyeyê jî, li ser nûçeyên ji CIA´yê hatibûn, li Koşka Serokkomariyê Çankayayê civînek hat lidarxistin. Di vê civînê de dîsa Serokkomar Silêman Demirel, Serokwezîr Bulent Ecevît, Serokê Serleşkeriya Giştî Huseyîn Kivrikoglu û Musteşarê MÎTê Şenkal Atasagun hebûn. Piştî revandina Ocalan, Ecevît bi daxuyaniya ”Nûçeya ku Ocalan li Efrîkayê ye, di 4ê sibatê de gihîşt me.” armanca vê civînê diyar dikir.

Peymanê îmze kirin

Agahiyên ku komploya navneteweyî ji aliyê DYAyê ve hatiye pîlankirin, ji aliyê rojnamevan Tuncay Ozkan ve jî, bi belgeyên wê ve dihate piştrastkirin. Ozkan, di pirtûka xwe ya bi navê ”Operasyon” de, cî dida van agahiyan; ”Êvara 4ê sibata 1999an, nûnerê serwîsa veşarî ya Amerîkayê CIA yê Enqereyê, li avahiya fermî ya MÎTê ya li Yenimahalle´yê, teklîfeka pir grîng bir ji Musteşarê MÎTê Şenkal Atasagun re. Rayedarê CIA´yê pêşniyaz dikir ku bi operasyoneka hevpar Ocalan bigirin û bînine Tirkiyeyê.

Şertê Amerîkayê vekirî bû: Operasyon dê ji aliyê ekîbên amerîkî û tirk ve bê pêkanîn. Lê çi dibe bila bibe, dê Abdullah Ocalan bi saxî bigihêje Tirkiyeyê, di dadgeheka adil de bê darizandin û neyê kuştin. Li ser vê yekê, di navbera her du serwîsên veşarî de protokoleka ji rêzê hat amadekirin. Di protokolê de ev hebûn; ”Di girtin û anîna Ocalan a Tirkiyeyê de, dê serwîsên Îstixbarata Amîrakyê û ya Tirkiyeyê cî bigirin. Dê Ocalan bi saxî bê girtin û di dadgeheka adil de bê darizandin.”

Qeza pîlanan xerab kir

Fermandarê Deryayî yê teqawid Andonis Naksakis di îfadeya xwe ya da Komîsyona Lêpirsînê de da xuyakirin ku Serokwezîrê Yunanistanê Kostas Simitis ji bo Ocalan radestî Tirkiyeyê bike destûr dayê ku were Yunanistanê. Naksakis ku ji Rûsyayê heya Atînayê bi Ocalan re rêwîtî kir, wiha digot: ”DYA, Yunanistan û Tirkiye di vê komployê de bûn. Simitis jî bi zanebûn di vê komployê de cî girt.

Simitis, dema hîn Ocalan li Girava Korfuyê bû, dixwest wî yekser radestî Tirkiyeyê bike. Bi vê armancê jî, balefireka Falcon ji Tirkiyeyl, bi ser Zurîhê re li Korfuyê danî. Mesrefên boyaxkirina balefirê jî, DYAyê girt ser xwe. Lê jîpa Ocalan tê de bû, li balefirê ket û ev pîlan jî wisa vala derket. Ji ber bê yekê, bi lezgînî pîlan hat guherandin û xeta Kenyayê kete dewrê. Li gor Naksakis, şofêrê ku vê qezayê kiribû, hezkiriyê Ocalan bû û vê qezayê bi zanebûn pêk anîbû.

Andoni Naksakis, sedema 15 roj rawestandina Ocalan li Kenyayê jî, bi van gotinan rave dikir; ”Ji ber newêrûbûn ji welatekî din balefirek temîn bikin, ji bo tamîrkirina balefira ku qeza kiribû, pêdivî bi 15 rojan dîtibûn û ji ber vê jî Ocalan li Kenyayê 15 roj hatibû rawestandin.”

Operasyona revandina ji Kenyayê ta Tirkiyeyê

15ê Sibata 1999an, anîna Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan a Tirkiyeyê, li hemû cîhanê bûbû nûçeya yekem. Lê rastiya veşarî ya vê pêşveçûna ku dê qedera Rojhilata Navîn û ya Tirkiyeyê biguheranda, demeka dirêj seriyan tevlîhev kir. Tirkiyeyê di destpêkê de îdîa dikir ku, tiliya tu hêzeka din di vê operasyonê de tuneye, ji aliyê MÎTê ve hatiye pîlankirin, lê pêşveçûnên ku piştre der dan, rûyê tarî yê vê komployê jî rohnî kir. Pêşveçûnên bûyî û daxuyaniyên Ocalan aşkere kiribûn ku li pişt vê operasyonê hevkariya hêzeka navneteweyî ya welatên mîna DYA, Îngilistan, Fransa, Yunanistan, Rûsya, Kenya û Îsraîlê heye.

Tirkiye welatek jeostratejîk e

Di sala 2001î de, şêwirmendê taybet ê Bill Clinton Antony Blinken tevlî bernameya CNN Turk´ê bû û bersiva pirsên Mehmet Alî Bîrand da. Blinken, aşkere li xwe mukur dihat ku komplo di çi mercî de pêk hatiye; ”Tirkiye ji ber rewşa xwe ya jeostratejîk, ji bo me xwedî grîngiyek mezin e û em naxwazin vî welatî wenda bikin. Me anîna Ocalan a Tirkiyeyê jî, di vê çarçoveyê de nirxand. Me ji destpêkê ve qada tevgera Ocalan lê teng kir. Me Bill Clinton kêlî bi kêlî agahdar dikir. Piştî Ocalan birin Tirkiyeyê, hêviyên me ji Tirkiyeyê hebûn. PKKê, piştî girtina Ocalan stratejiya xwe guherand û şer da rawestandin. Li gel vê jî, Tirkiyeyê gavên pêwîst bi qasî dihat payîn neavêt.”

Pîlan ji sala 96´an ve hebû

Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan ku bi komployeka navneteweyî ji Kenyayê hat revandin û teslîmê Tirkiyeyê kirin, kêliya revandina xwe, di daxuyaniyeka xwe ya ji Îmraliyê de wiha anî ziman; ”Mirovên reşik bi jîppekê ez bizorê revandim. Dema em hatin balefira Tirkiyeyê, yên li derdora balefirê kesên gir û zerîn bûn. Dikarin amerîkî an jî îsraîlî bin, lê ne tirk bûn. Bi ketina min a nava balefirê ve, bi ser min ve hêwirîn û ew tirk bûn. Bi ya min, ên operasyonê pêk anîn DYAyî bûn. Yên li derdora balefirê hemî jî bi çek bûn. Hin kurdên hevkarên Îngilistanê jî di nav vî karî de hebûn. Tirkiye bêyî amadekarî bû. Koka vê pîlanê, diçe heya sala 1996an. Clinton û Smitis, di sala 1996an de ji bo tesfiyekirina min li hev kiribûn.”

2´yê sibatê rayedarên amerîkî ketibûn nav alarmê û li Enqereyê lê dikolan ka pirsgirêka Ocalan dê rê li ber şerê navbera Tirkiyeyê û Yunanistanê vebike an na

DOSYA: 4

Amerîka ketibû nav alarmê

2´yê sibatê rayedarên amerîkî ketibûn nav alarmê û li Enqereyê lê dikolan ka pirsgirêka Ocalan dê rê li ber şerê navbera Tirkiyeyê û Yunanistanê vebike an na. Bersivên ku digirtin Amerîkayê dikir nav fikaran û pêşekiyên wê diguherand.

Li ser vê yekê rayedarên amerîkayî bi lez û bez ji Yunanîstanê re peyama ”Yekser xwe ji Ocalan rizgar bikin şandin. Yunanîstan di nav panîkekê de bû. Ji ber vê yekê Enqereyê jî 3 û 4ê sibatê bi lêkolan û hînbûna ´Yunanîstan û Ocalan çi kirin´ re derbas kir. Bi şopandina îstixbarata Amerîkayê re Enqere fêr bû ku Ocalan ber bi Kenyayê ve bi rê ketiye. Îstixbarata Îsraîlê MOSSAD jî di vê navberê de di çarçoveya peymanên hevkariyê yên bi Tirkiyeyê re de, di perwerdekirina personalan ji bo operasyona girtin û revandinê de û di şopandina Ocalan de roleka aktîf leyîst.

Roja 4ê sibata 1999an Enqere ket nav alarmeka mezin. Lewra berpirsê îstasyona Enqereyê ya CIAyê, pêşniyaza radestkirina Ocalan biribû ji Atasagun re. Piştî îmzekirina protokolekê di navbera her du aliyan de, Tirkiye bi lez û bez ket nav tevgerê. Amerîkî derbarê ku divê gav bi gav çi bikin de talîmatan dida Tirkiyeyê. Ev yek piştre bi daxuyaniyên ku hatin dayîn re hat piştrastkirin. Endamên MÎTê yên dê bişandana operasyonê ew kes bûn ku ji sala 1996an ve ji aliyê îstixbaratên welatên rojava û Îsraîlê ve dihatine perwerdekirin. Her wiha endamekî MÎTê yê bi PKKê re ketibû şer û di birêxistinkirina tirkmenên başûr de cî girtibû jî di nav vê ekîbê de hebû. Fermandarek doktor ji GATAyê Beşa Kardiyolojiyê jî di ekîbê de bû. 5ê sibata 1999an musteşarê MÎTê li Cavît Çaglar digere û jê daxwaza kirêkirina balefira wî dike. Ji bo kiriya balefirê jî 200 hezar dolar dide.

Beriya komployê daxuyaniya dawî

Rayedarên Yunanîstanê ku bi xap û sozên derewîn Ocalan birin Kenyayê jî, di vê navberê de ji bo Ocalan ji balyozxaneyê derînin, pîlanên ku di nav de bikaranîna zordestiyê jî heye dikirin. Papaioannou û Serokê EYP Stavrakakis bi telefonê ji rayedarên li Kenyayê re ragihand ku ji bo Ocalan ji Balyozxaneyê derînin dê ji Atînayê 4 kesî ji wan re bişînin. Ocalan ji yên ba xwe re digot; ´Gelo dê ev der bibe rawestgeha dawîn a vê komployê?” Ocalan gazî Şemsê Kiliç dike û beriya bibine Îmraliyê, daxuyaniya xwe ya dawî jê re dibêje: ”Komkujiya ku Tirkiye li dijî gelê me pêk tîne, bi vê komploya li dijî min dixwazin bi rengekî erjeng bi encam bikin. Li dijî vê yekê, di qada navneteweyî de ji bo garantî û ewlekariyeke huqûqî, min gelek hewl da. Dumaya Rûs ji bo naskirina statuyeke siyasî hewl da, biryar derxist. Lê hukûmeta Primakov vê biryarê pêk neanî. Ez vê helwesta hukûmeta Prîmakov şermezar dikim. Ez daxwaza xwe ya rêzgirtin û pêkanîna vê îradeyê dubare dikim. Bi çûndina min a Romayê re, daxwaza min a penaberiya siyasî, destekeka erênî nedît. Ez li benda pejirandina vê daxwaza xwe me. Bi heman rengî ji hukûmeta Yunanîstanê jî daxwaz dikim ku daxwaza min a statuyê ku ji ber sedemeka ez hîn nizanim li deverekê asê maye, binirxînin û heya ev daxwaz pêk were jî, li vê devera ez lê me, ewlekariya jiyana min bigire. Ji Almanya û Fransayê jî ku li Ewropayê em krîmînalîze kirine, daxwaz dikim ku rewşa xwe di ber çav re derbas bikin û berpirsyariyên xwe yên vê rewşa ez tê de me bibînin. Eger dê me darizînin jî, divê ev li ser bingeha huqûqê be û di vê navberê de divê ewlekariya jiyana min jî bigirin.”

Balefir bi destê DYAyê hat birin

Ekîbê, di bin çavdêriya pisporên amerîkî de birin Antalyayê. Li Antalyayê sê endamên MÎTê û 3 pîlotên balefira Çaglar jî hebûn.

Hemî reqem, al û sembolên ku nîşanên Tirkiyeyê ne, ji ser balefirê hatin tunekirin. Li Antalyayê, ji çavan bi dûr, bi amerîkiyan re, senaryoyên ku dê i Kenyayê pêk bînin, gelek caran hatin ceribandin. Ekîb hat perwerdekirin. Di vê navberê de amerîkî hemî teknîkên pêwîst ên vê operasyonê fêrî endamên MÎTê kirin. Ocalan li Kenyayê her kêlî dikaribû ji aliyê ajanên tirk ve bi suîqestekê bê kuştin jî. 10ê sibata 1999an rotaya pêşîn ji ser Misirê re ber bi Ugandayê ve hatibû amadekirin. Di balefirê de, ji bo belgekirina rêwîtiyê, vîdeo hatin kişandin. Heya ekîb gihîşt Ugandayê, heft kesên ji bo birina Ocalan çûbûn, ji balefirê peya nebûn. Timî li benda talîmatên amerîkiyan bûn. Ekîba ku 10ê sibatê gihîşt Ugandayê, heya êvara 14ê sibatê jî, li benda agahiyê bû. Di vê navê de du caran ji bo birina Ocalan ketin nav tevgerê, lê Ocalan li Kenyayê, li dijî pêkutiyan li ber xwe dida. Li dijî pêkutiyên Amerîkayê û Yunanistanê, ji balyozxaneya Yunanistanê dernediket. Êvara 14ê sibatê, fermana çûyina Nairobiyê dane balefirê. 15ê sibatê roja duşemê, dê wî ji Naîrobiyê bigirtana.

Radestî Tirkiyeyê kirin

Kalendarides di îfadeya xwe ya ku da Komîsyona Lêpirsînê de dida zanîn ku 4 ajanên şandibûne Kenyayê, li ba xwe madeyên hişbir jî biribûn, ji bo bikine xwarina Ocalan. Li gor vê dê Ocalan ji hiş bibirana û radestî Tirkiyeyê bikirana. Şemsê Kiliç ku şahidê wan rojan bû, derbarê wê rojê de wiha digot: ”Piştî yunanî bi Pangalos re axivîn, Serok ji min re got; ´Her tişt temam e, bi hestyarî tevnegere.´ Wê demê min xwe ji pêşiya Serok da alî. Serok ber bi derve ve meşiya û li erebê siwar bû. Nexwestin em li erebê siwar bibin. Destûr nedane wergêr jî. Piştre em jî bi rê ketin û gihîştin balefirgehê. 30 metre dûrî ciyê ku Serok birin, polîsan em dane rawestandin û destûr nedan em ji wê zêdetir biçin. Min di cî de bi telefonê hevalan agahdar kir ku Serok revandin.” Di wê kêliyê de Ocalan jî li balefira Tirkiyeyê siwar kiribûn û radestî MÎT û Tîma Tevgera Taybet a tirk kiribûn. Di nîvê rêwîtiyê de Ocalan ji bandora narkozê derket û bi wî halê wî ve, li pêşberî kamerayê pirsan jê kirin. Ev dîmen, piştre bi fermana Musteşarê MÎTê Şenkal Atasagun û bi destûra hukûmetê, li medyayê hat belavkirin. 15ê sibatê, di nûçeyên şevê de ji raya g