Merwan sînga keçikê vekir. Hêj serê memikên wê çênebûbûn. Destê xwe lê gerand û xist devê xwe. Dixwest wekî fîlmên înternetê çêke. Bêcemê wê jê şeqitand û ket nav lingên wê.

Lê Merwan di vê sala dawî de ewqasî pir xwe bi xwe, xwe têr kiribû ku nexweşiya valabûna lezgîn pê re çêbûbû. Di wê kelecanê de berî ku keçikê xera bike tevzînek hate wî, li ser lingan ricifî û kramp kete hêta wî. Bi valabûna wî re di mejiyê wî de ajoya zayendî dest û milên xwe ji ser bedena wî kişand, paçikê xweziyê êdî dest ji çêkirina girêzê berda, hêdî hêdî wekî ahtapoteke tevizî xwe da hev.

Merwan ji nişka ve wekî ji binê dengizê derkeve û hêj nû hilmê bistîne, ronahiyê bibîne li xwe hay bû. Bi lez reviya derve, keçik di wî halî de hişt û çû.

Êvarê li malê nihêrî ku diya wî dike haho haho. Bi tirs li aliyê diya xwe guhdar kir, nihêrî ku diya wî bi jina cîranê wan re diaxive. Pişte dayik vegeriya ji bavê Merwan re got:

Keçika cîrana me nexwiyaye, dibêjin belkî revandine. Zeman çi xera bûye tu dibînî. Her der tijî tolaz bûne. Xwedê ji wan re nehêle rebî! Ka çi xerabiya keçikê bi wan hatiye. Dê herin bazdin ser keçikê û sibe dê meytê wê li derekê were dîtin, kes nizane kê jî wisa kiriye.

Ji nişka ve hate aqilê Merwan. Wî keçikek nekuştibû. Dê keçik di wir de bihata dîtin û dê keçik biaxiviya. Ev tecrûbeya wî ya yekem bû, pir poşman bû, lê êdî veger tunebû. Hinekan bodrum saxtî bikira dê her tişt derketa holê, dê bavê wî ew jî bikuşta.

Merwan derket derve. Nihêrî ku waye hinek dikevin bodrumê. Û bi lez reviya. Merwan tu caran nehate dîtin.

Merwan nehate dîtin lê em çîroka wî dizanin. Di mejiyê wî de heywanekî mezin peyda bûbû û car caran ew destgîr dikir, her tişt pê dikir. Her ku tecrûbe distand jî karê xwe çêtir dikir. Heta ku rojekê li yekî baqil ew di ser de zeft bikira.

DI MEJÎ DE ÇIQAS AJO HENE:

Di mejiyê mirov de ji bilî ajoya xwarin û zayendê gelek ajo hene ku hêj wekî ajo nayên zanîn, lê ew jî bi qasî van ajoyan xurt in.

1- Ajoya Azadiyê: Bi hemû mirovan re heye. Bi hemû heywanan re jî heye, jixwe ji wan tê. Bi vî rengî heywan timî hewl didin ku neyên zeftê. Lê heke bêne kedîkirin jî dibin koleyekî baş. Mirov jî wisa. Yanî ajo tê kokirin.

2- Ajoya Bidûrketinê: Ajoya ku DYA'yê dibe fezayê jî ev e. Heke na zanyar ji min çêtir dizanin ku li fezayê yên ji me baqiltir (teqez ji me baqiltir) hene. Gerstêrkên ku rewşa wan ji rewşa me çêtir gelekî gelekî hene û hejmara wan bi sedan, bi hezaran heye. Lê dîsa zanyar baş dizanin ku dê tu caran derfet bi vê teknolojiyê çênebe ku ewqas dûr herin û bi wan medeniyetan re bigihîjin hev. Ma çi? Ma ku mirov nikare xwe ji ajoya bidûrketinê biqetîne. Ev ajo hey mirovan ji rewşa wan dibe rewşeke din. Ev e bingeha pêşketina heywan û mirovan. Heke ev terbiye bibe mirovahî dimre jixwe. Mirovên ku pir ji gerê hez dikin, timî dixwazin cihê xwe biguharin di vî warî de muzdarîbê vê ajoyê ne. Ev taybetî dibe ji dayik, bav an jî çanda civakê jî xwe xwedî kiribe û pêşvetir çûbe.

3- Ajoya Danîna Kemînê: Ajoyeke heywanî ye. Di hemû mirovan de heye. Lê bi hinekan re xurt, bi hinekan re mirî ye, razayî ye. Kuştina wê jî, rakirina wê jî zehmet e, karê perwerdeyê ye. Ev taybetî her wekî taybetiya mar, dûvpişk û heywanên wiha ye.

4- Ajoya Bidestxistinê: Ev jî ajoyeke heywanî ye. Ji bav û kalan ve bi mirov re maye. Dema kurmê wê li mirov peyda dibe, mirov hewl dide ku tiştekî bi dest bixe. Ew tişt çi dibe bila be, li gor dilbijandina mirov, li gor tiştak ku mirov armanc dike ye. Dibe ew meqamek be, dibe dewlemendiyek be, dibe jinek xweşik be, dibe axek be ...

5- Ajoya Bilindbûnê: Ajoyek heywanî ye. Jê re karîyerîzm jî tê gotin di siyasetê de. Mirovên ku ev ajo bi wan re xurt in, bêyî guh bidinê bê ka ew dikarin wî karî baş bikin, wî meqamî baş bi cih bînin, hewl didin ku bilind bibin, bibin serok û sergirde. Mirovên mutewazî di vî warî de ji vê taybetiya heywanî bêhtir dûr in.

Mirov dema bala xwe bidê li hember van tiştan hertim “erdem” tekane çeka mirovan e. Û mirov dê ferq bike ku li Rojhilata Navîn gelek kesan hewl daye ku di vî warî de civakê bike xwedî erdem, terbiye bike.

Mirovên din jî her tim "şer", "kuştin", "pevçûn", "bidestxistin" û hin wekî din derxistine pêş. Mirovê bi "erdem" dema mafê xwe jî distîne dîsa bi ajoyên heywanî tevnagere, bi aqil, vîn (îrade) û biryara xwe tevdigere. Di dîrokê de gelek kes ji ber vî awayê xwe hatine kuştin, şewitandin, gurandin, çirandin, daleqandin, girtin û windakirin. Galiei Galileo, Manî û gelek kesên din mînak in.